در حال حاضر در بازار بورس ذهنیتی ایجاد شده است که سهام ها دارای حباب قیمتی هستند و هر لحظه امکان ترکیدن این حباب قیمتی در بورس و در سهم های مختلف وجود دارد! عملکرد خیره کننده بازار بورس در ۳ سال اخیر باعث شده است تا عده ای بر این عقیده باشند که حباب قیمتی در بورس ایجاد شده است و به همین خاطر سرمایه گذاری در بورس را مناسب نمی دانند! ولی اصل ماجرا چیست و منظور از حباب بورس چیست؟ در این مطلب آموزشی قصد داریم تا به این سوال پاسخ دهیم که حباب قیمتی در بورس به چه معناست و به عنوان سرمایه گذار و سرمایه دار در بورس چه کاری باید انجام داد؟ امیدوارم این مقاله دید مناسبی نسبت به حباب شاخص کل بورس به شما عزیزان بدهد.

حباب قیمتی در بورس

برای همه ما پیش آمده که کلمه “حباب” را در قالب عباراتی همانند؛ حباب قیمت، حباب سکه، حباب بورس و دیگر بازارهای مالی شنیده باشیم، ولی منظور از این عبارات چیست؟ برای دریافت درک کامل از این موضوع، ابتدا به مفهوم کلمه “حباب” در اقتصاد خواهیم پرداخت. مفهوم حباب قیمتی در بورس از قرن ۱۷ وارد اقتصاد شد. با وجود این امر حباب قیمت تا اواخر قرن ۲۰ مورد پژوهش علمی قرار نگرفته است.

درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، مشاوره خرید، آموزش های رایگان بورسی و …  بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید. 

دریافت کد بورسیسریع و رایگان

از هنگام مطرح شدن اصطلاح حباب در بازار سرمایه ایران در سال ۱۳۸۲، هر نوع افزایش سریع قیمت ها را به اشتباه حباب به حساب می آورند، در حالی که این چنین نیست به خاطر این که حباب زمانی اتفاق خواهد افتاد که سفته بازی در ابزار مالی خاصی مثل سهام موجب شود قیمت افزایش یابد و این اقدام به سفته بازی بیشتری منتهی شود که در این شرایط قیمت بازار به سطح کاملا غیر منطقی خواهد رسید. چنانچه بخواهیم تعریف حباب در کتاب ‌های مربوط به بورس را عنوان کنیم، به خرید و فروش با حجم و نرخ بیشتر از ارزش واقعی مورد معامله را حباب می دانند. در زبان ساده‌ تر می ‌توان حباب را بالا رفتن قیمت براثر تقاضای بالا به شمار آورد. اغلب به این دلیل که شناخت و تعیین ارزش واقعی کالایی کار آسانی نیست، اغلب بعد از ترکیدن حباب، ارزش کالایی مشخص خواهد شد.

حباب بورس چیست؟

مفهوم ترکیدن حباب در بازار بورس را می توان به این شکل تفسیر کرد: سقوط و ریزش سهم بعد از یک روند صعودی، ولی موضوع به همین سادگی نیست، پس به این منظور که بیشتر با اصطلاح حباب قیمتی در بورس آشنا شوید با کد بورسی در ادامه مطلب همراه باشید.

آیا بورس ایران حباب دارد؟

این سوال را از خود پرسیده اید که آیا رشد ۹۲ درصدی شاخص کل بورس در روزهای آغازین سال ۹۹ به معنی وجود حباب در بورس می باشد؟ دو نظریه در پاسخ به این سوال وجود دارد عده ای بر این باورند که بازار بورس ایران حباب دارد و این حباب قیمتی ناشی از فشار تحریم ها، ویروس کرونا، اوضاع نامناسب اقتصاد جهانی و … می باشد. گروه دیگر بر این باورند که بورس ایران حباب ندارد و دلیل افزایش رشد شاخص بورس عواملی مثل وضعیت نامناسب بازارهای موازی با بورس مانند بازار ارز و طلا، کاهش نرخ بهره بانکی، حمایت دولت از بازار بورس، استقبال مردم از بورس به دلیل افزایش آگاهی و … می دانند و بر این اعتقادند بازار سرمایه حباب قیمتی ندارد و بدین شکل نیست که عاملی موجب ترکیدن حباب بازار بورس شود و شاخص کل بورس را با ریزش های جدی روبرو کند. همچنین اعتقاد دارند بازار بورس همچنان محل امنی برای سرمایه گذاری محسوب می شود و بسیاری از قیمت ها هنوز با قیمت اصلی خود فاصله دارند.

دلایل ایجاد حباب های بورس

افزایش چشم گیر نقدینگی

بی تردید یکی از روش های افزایش نقدینگی وقتی است که بانک ‌های مرکزی پول بدون پشتوانه چاپ می ‌کنند که موجب افزایش نقدینگی در بین مردم می شود. حال این افزایش نقدینگی تقاضای مردم برای خرید کالاهایی که موردنیازشان نیست را افزایش می دهد. با نقض قانون عرضه و تقاضا موجب می شود که عرضه ‌کننده برای کسب سود بیشتر قیمت محصولات خود را افزایش دهد. برای مثال واضح این توضیح بحران مالی ۲۰۰۸ میلادی آمریکاست که بانک ‌ها و مؤسسات مالی با تسهیلات زیاد خود موجی از افزایش نقدینگی را ایجاد کردند و قیمت املاک افزایش یافت و حباب قیمت در املاک به وجود آمد که پس از ترکیدن حباب قیمت ‌ها آمریکا را با بحران مالی مواجه کرد.

دلایل روانی

تئوری احمق بزرگ‌ تر : این تئوری که در بیشتر کتاب‌ های اقتصادی مرسوم است ولی به‌ صورت علمی ثابت نشده است نشان دهنده یک موضوع است. افراد برای خرید کالایی که می ‌دانند ارزش واقعی آن کمتر است، دست به خرید می ‌زنند به این امید که آن را به افرادی دیگر که همان احمق بزرگ ‌تر است با قیمت بالاتری به فروش برسانند و سود کسب نمایند.

پیش ‌بینی آینده : حال این طور فرض کنید در یک اتوبان به سمت افق در حال رانندگی هستید، ناگهان اتوبان پوشیده از مه می ‌شود، آیا می ‌توانید ادامه مسیر را برای پیش روی خود تصور کنید؟ هر شخصی برای تصمیم‌ گیری ‌های خود به پیش ‌بینی در مورد آن تصمیم نیاز دارد. دلیل دیگری که به ایجاد حباب در بورس کمک می ‌کند، پیش ‌بینی رویه فعلی برای آینده است. در تعیین قیمت ‌ها عوامل بسیاری نقش دارند و پیش ‌بینی قیمت واقعی کالاها خیلی کار آسانی نیست.

چنانچه قیمت مبادله ای یک سهم بیشتر از ارزش ذاتی آن باشد، به آن حباب مثبت می گویند. دلایل ایجاد حباب مثبت موارد زیر می باشد :

• کمبود کالا
• جذب سرمایه توسط بازار بورس
• احتمال رونق بازار و افزایش قیمت

چنانچه قیمت مبادله ای یک سهم از ارزش ذاتی آن کمتر باشد، اصطلاحا گفته می شود حباب منفی ایجاد شده است. عوامل زیر موجب ایجاد حباب منفی در بازار بورس می شود :

• پیشی گرفتن عرضه بر تقاضا
• انتظار کاهش قیمت ها در بازار سرمایه
• عدم جذابیت بازار سرمایه برای سرمایه گذاری

حتما بخوانید: آیا بورس حباب دارد؟ رشد بورس تا کی ادامه پیدا میکند؟

خطای تأیید اجتماعی : در مسیر یک کنسرت، سر یک چهارراه با گروهی از آدم ‌ها روبرو می شوید که همه به آسمان خیره شده ‌اند! بدون این که فکر کنی، تو هم به آسمان زل می ‌زنی. چرا؟ تأیید اجتماعی. وسط کنسرت، زمانی که تک‌ نواز اوج هنرنمایی ‌خود را نمایان می کند، یک نفر شروع به کف زدن می‌ کند ناگهان همه حضار با او همراه می شوند. تو هم همین‌ طور؛ چرا؟ تأیید اجتماعی. تأیید اجتماعی که بعضی اوقات سخت ‌گیرانه از آن به ‌عنوان غریزه‌ جمع ‌گرایی یاد می ‌شود، تأکید دارد افراد وقتی مثل بقیه عمل می ‌کنند که احساس می ‌کنند رفتارشان درست است؛ این بدین معنی است که هر چه تعداد بیشتری از مردم عقیده‌ خاصی را دنبال کنند، ما آن عقیده را بهتر خواهیم دید. هر چه تعداد افرادی که رفتار خاصی را بروز می‌دهند بیشتر باشد، این رفتار از سوی دیگران مناسب ‌تر ارزیابی می ‌شود.

البته که این موضوع واقعا مضحک است و پیش زمینه سواستفاده را در ابعاد مختلف در جامعه ایجاد خواهد کرد. جالب است بدانید که تایید اجتماعی یکی از عوامل اصلی ایجاد حباب‌ بورس است. در ایجاد حباب ‌قیمتی در بورس هرچه تعداد خریداران بیشتر باشد حباب ها بزرگ‌ تر و معامله گران بیشتری به سمت این ‌گونه حباب های قیمتی جذب خواهند شد. البته نمی ‌توان منکر آن شد که حباب ها جزئی از بورس به حساب می آیند و حتی برخی از صاحب ‌نظران آن را برای اقتصاد و بورس لازم می‌ دانند، ولی چیزی که واضح است حباب ها قمار به حساب می آیند. در بازار بورس باید به حباب ها و ارزش واقعی شرکت ‌ها توجه داشت و برای شناخت آن ‌ها بهتر است به ریزش قیمت‌ ها یا اصلاح واقعی آن ‌ها توجه کنیم. بعد از ترکیدن حباب‌، قیمت‌ ها بشدت افت می‌کند و موجب آب شدن سرمایه افراد می ‌شود.

نحوه دوری از حباب قیمتی در بورس

تشخیص حباب‌ قیمت ها در بورس با استفاده از عوامل بنیادی : یکی از عواملی که می‌ توان حباب‌ قیمتی در بورس را مشخص کرد، بررسی روند سودآوری شرکت‌ ها و صورت‌ های مالی آن ‌ها یا به ‌اصطلاح تحلیل بنیادی است. با تحلیل بنیادی می ‌توان روند شرکت‌ ها را تخمین زد که سرمایه‌ گذاران با اطمینان خاطر بیشتری و بدون ترس از افت شدید قیمت به سرمایه‌ گذاری خود بپردازند. در شرکت‌ هایی که از نظر بنیادی قوی باشند، پس از ترکیدن حباب قیمت اصلاح واقعی خود را انجام می ‌دهند و به روند صعودی خود باز خواهند گشت.

شناسایی تورم : در کشورهای تورمی مثل ایران بیشتر صنایعی که در بورس آن کشور فعالیت می ‌کنند، ارتباط مستقیمی با نرخ ارز و دلار دارند. افزایش نرخ ارز و دلار که به تبعیت از آن نرخ تورم بالایی را به وجود می آورد، موجب رشد بورس و قیمت ‌ها در بورس شده و شاخص قیمت ‌های بورس را با افزایش روبرو می کند، به این دلیل که این رابطه مستقیم بین شرکت ‌های ثبت ‌شده در بورس و نرخ ارز موجب افزایش ارزش این شرکت‌ ها می ‌شود.

حتما بخوانید: چگونه از ریزش های بازار بورس در امان بمانیم؟

مسائل روانی : سرمایه گذاران و فعالان بازار بعد از ورود به حباب بورسی و کسب سود از آن‌ ها برای ورود دوباره به این نوع سهام ترغیب می شوند تا جایی که اثر پول قمار در آن ‌ها ایجاد شده و مباحث مدیریت سرمایه در بورس را از یاد می برند و وارد قمار بورسی می‌ شوند و با قمار در بورس سرمایه خود را به خطر می ‌اندازند. بعد از مدتی احساسات معامله گران موجب تأییدیه خطا در مورد معامله خواهد شد. مغز ما بعد از کسب سود در حباب های قیمتی و حباب بورس جنبه ‌های منفی معامله را از مغز و ذهن ما پاک می ‌کند و تنها جنبه ‌های مثبت آن را نمایان می ‌سازد.

این را در خاطر داشته باشید که طمع یکی از احساساتی است که معامله گران را وارد حباب ها در بورس می ‌کند. در حباب های شرکت‌ های بورسی تشخیص روند حباب قیمتی کار چندان ساده ای نیست. معامله گران زمانی که مجاب خواهند شد به این ‌گونه حباب بورسی ورود کنند زمانی به طول می ‌انجامد و بعد ‌از اینکه تصمیم برای ورود به حباب ها می ‌گیرند، اغلب انتهای روند صعودی حباب قیمتی سهم است. همچنین زمانی را برای خروج از آن انتخاب می ‌کنند که دیگر دیر شده است و سرمایه آن ‌ها مانند تکه یخی زیر آفتاب، آب ‌شده است.

راهکار جلوگیری از ایجاد حباب قیمتی در بورس

در این خصوص میتوان گفت که آگاهی بخشی و آموزش افراد تازه وارد به بورس راهی مؤثر برای جلوگیری از تشکیل حباب در بورس به حساب می آید. کشورهای پیشرفته اجازه سرمایه گذاری به تازه واردان بورسی را نمی دهند، مگر در صورتی که آموزش های لازم در این زمینه را دیده باشند. این را هم میتوان گفت که مکانیزم فروش استقراضی نیز راه حل دیگری برای جلوگیری از ریزش ناگهانی بورس و تشکیل حباب است که موجب افزایش عمق بازار و شناسایی سهام حبابی می گردد.

نتیجه گیری و کلام آخر

در انتها میتوان گفت که سقوط و ریزش سهم بعد از یک روند صعودی را حباب قیمتی در بورس گویند. در بازار بورس یکی از چالشی ترین مباحث برای معامله گران حباب قیمتی شرکت ‌ها است که معامله‌ گر را به کام خود می ‌کشد و با نشان دادن سودهای زیاد آن‌ها را اغوا می ‌کند، ولی واقعیت ماجرا چیز دیگری است و فعال بازار را از معاملات منطقی و علمی دور می ‌کند. این روش معامله حتی موجب خواهد شد تا سرمایه گذار از متوسط رشد بازار عقب بماند و به ‌اصطلاح هزینه فرصت از دست‌ رفته بر وی تحمیل شود.

به ‌صورت حتم تمامی معامله گران جزو خوش‌ شانس‌ های این حباب های قیمتی نیستند و این مسئله موجب خواهد شد تا برای همیشه با بازار خداحافظی کند، ولی اکنون معامله گران قادرند با شناخت و تشخیص این ‌گونه حباب های قیمتی از راه ‌های تحلیل بنیادی که بیانگر ارزندگی یک سهم است و اصلی ‌ترین دلیل رشد قیمت‌ ها است و مسائل روان ‌شناختی از آن ‌ها دوری کنند و وارد این ‌گونه قمارها در بورس نشوند.

امیدوارم از این مطلب با عنوان حباب قیمتی در بورس نهایت استفاده رو برده باشید.

هر سوال یا ابهامی داشتید، از طریق بخش دیدگاه ها با ما در ارتباط باشید.