در آموزش بورس, بورس, کاربردی
تسویه معاملات در بورس | تسویه معاملات توسط چه مرجعی انجام میشود؟
بورس هم مثل هر سازمان دیگری از واژگان و مفهوم هایی مختص خود برخوردار است که بعضا افرادی که به صورت تخصصی به انجام معامله های خاص می پردازند، باید آن ها را بلد باشند که از این بین می توان به تسویه معاملات در بورس اشاره کرد. تسویه معاملات در بورس از جهان متفاوت حائز اهمیت است؛ به عنوان مثال اگر قصد انجام معامله در بورس کالا را داشته باشید، حتما باید بدانید تسویه معاملات چیست و همین طور با اینکه تسویه معاملات توسط چه مرجعی انجام میشود و اینکه اولویت انجام معاملات به چه صورتی میباشد آشنایی داشته باشید. در این مطلب قصد داریم همه چیز درباره تسویه معاملات در بورس و فرآیند انجام آن را به همراه تمامی نکات مهم در این خصوص بیان کنیم که قطعا کارایی بسیاری در انجام معاملات شما خواهد داشت، پس با کد بورسی همراه باشید.
تسویه معاملات در بورس
موفق شدن در هر بازار مالی به آشنایی با اصطلاحات تخصصی و تجربه های زیادی در آن بازار نیاز دارد. بورس ایران هم از این قافله مستثنی نیست. وقتی فعالیت خود را در بازار سرمایه شروع نمایید، هر روز با مفهوم ها و واژگان تازه ای مواجه می شوید. شاید این واژه ها در ظاهر، سخت به نظر آیند، ولی زمانی که معنای آنها را درک کنید، می بینید که بعضا ساده تر از چیزی هستند که به نظر می آمدند. تسویه معاملات یکی از همین مفهوم های بسیار مهم است که در این مطلب به صورت جامع به آن خواهیم پرداخت.
درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، مشاوره خرید، آموزش های رایگان بورسی و … بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید.
بازار بورس مثل دیگر زمینه های شغلی و سرمایه گذاری دارای قوانین و اصطلاحات خاصی است. تسویه معاملات بورس نیز یکی از این موارد به حساب می آید و لازم است که سرمایه گذاران قبل از ورود به این عرصه، اطلاعات کافی را در این خصوص داشته باشند. در یک تعریف خلاصه می توان گفت که تسویه معاملات در بورس ، جابجایی پول و اوراق بهادار میان خریدار و فروشنده در یک سیستم معاملاتی است، ولی این که تسویه معاملات بورس چیست و در چند روز انجام میشود را در ادامه مقاله خواهیم فهمید.
تسویه معاملات چیست؟
همان طور که می دانید، خرید و فروش سهام در بورس تهران توسط کارگزاری ها صورت می پذیرد، لذا هر فرد برای انجام معامله باید حساب مخصوصی در کارگزاری داشته باشد. هر معامله دو طرف مستقیم و غیر مستقیم دارد؛ طرف های مستقیم همان خریدار و فروشنده سهام در یک نماد خاص محسوب می شوند که در ساعات معاملاتی بازار بورس اقدام به خرید یا فروش سهام می نمایند.
طرف های غیر مستقیم هم کارگزاری هایی به حساب می آیند که واسطه معاملاتی بین خریداران و فروشندگان سهام یک نماد معین به حساب می آیند. بعد از انجام معامله، وجه خرید و فروش سهام مورد معامله بین کارگزاری خریدار و فروشنده جابجا می شود که به این کار تسویه معاملات بورس گفته می شود. به زبان ساده میتوان گفت که تسویه معاملات به معنی جابجایی پول و اوراق بهادار بین خریدار و فروشنده در یک سیستم معاملاتی می باشد.
تعداد معاملات و کارگزاری های موجود در بازار سرمایه بسیار زیاد هستند، لذا می بایست یک نهاد مرکزی واسطه بین کارگزاری های وجود داشته باشد تا تسویه معاملات به سادگی صورت پذیرد. این نهاد مرکزی، شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه نام دارد. در حقیقت می توان گفت که شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، نقش اتاق پایاپای را بر عهده دارد و امین هر دو طرف معامله به حساب می آید.
لذا ساز و کار تسویه معاملات را می توان به این صورت عنوان کرد که؛ بعد از انجام معامله بین خریدار و فروشنده، وجه خریدار از کارگزار خریدار وارد سیستم مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه شده و پس از آن وارد حساب کارگزار فروشنده خواهد شد. شخص فروشنده قادر است وجه حاصل از فروش سهام خود را حداقل پس از یک روز کاری پس از انجام معامله از کارگزاری خود درخواست کرده و پس از حداقل دو روز کاری از حساب خود برداشت کند. روند تسویه معاملات، دو روز کاری طول خواهد کشید، از همین روی برداشت وجه به وسیله فروشنده به دو روز زمان نیاز دارد.
حساب عملیاتی در تسویه معاملات چیست؟
در حقیقت حساب عملیاتی همان حساب بانکی است که برای تسویه و بر طبق ضوابط و به واسطه اتاق پایاپای مورد استفاده و بهره گیری قرار می گیرد؛
- گواهینامه انجام معامله : سندی است که پس از قطعی شدن معامله به وسیله بورس صادر می شود و در آخر به اتاق پایاپای فرستاده خواهد شد.
- اعضا اتاق پایاپای : کارگزار یا همان معامله گر و یا هر شخص حقوقی دیگری است که بر اساس دستورالعمل های پذیرش اعضا در اتاق پایاپای به عنوان یکی از اعضای این اتاق پذیرفته می شود.
تسویه معاملات در بورس کالا چگونه است؟
در بورس کالای ایران اتاق پایاپای نقش حائز اهمیتی در فرآیند تسویه معاملات بر عهده دارد. اهمیت اتاق پایاپای در پیش و پس از معاملات بر کسی پوشیده نیست. در فرآیند پیش از معامله، اتاق پایاپای وظیفه دارد فرآیندهای پیش عرضه را کنترل نماید و جهت عرضه کالاها، مستندات و تضامین لازم را حداکثر تا ساعت ۱۵:۳۰ روز کاری پیش از عرضه، دریافت و موافقت یا مخالفت خود را به بورس و کارگزار عرضه کننده اعلام نماید.
فرآیند تسویه معاملات در بورس به چه صورت است؟
تسویه در اتاق پایاپای، فارغ از این که کدام نوع نقدی، سلف و نسیه باشد، بر اساس دستورالعمل تنها به دو صورت نقدی و اعتباری قابل انجام است. در تسویه نقدی، خریدار باید ظرف مهلت مقرر که حداکثر سه روز کاری است، وجه قرارداد را با احتساب کارمزد دو طرف به حساب تسویه واریز کند، اما در تسویه اعتباری، خریدار باید سند تسویه اعتباری طبق فرمت شرکت تهیه کند و به همراه دیگر مدارک و مستندات به اتاق پایاپای ارائه دهد. باید در نظر داشت که این سند اعتباری حتما بایستی به تایید دو طرف معامله برسد.
حتما بخوانید : دریافت کد معاملاتی بورس کالا | چگونه کد بورس کالا بگیریم؟
شایان ذکر است که در این سند، فروشنده باید کتبی اعلام کند که وجه معامله را دریافت کرده است. مهلت تسویه، ۳ روز کاری بعد از انجام معامله است که زمان بندی انجام امور تسویه طی این مدت طبق مصوبه هیئت مدیره بورس کالای ایران مشخص می شود. امروزه با توجه به این مصوبه، آخرین ساعت واریز وجه برای قراردادها، ساعت ۱۳ روز سوم است. در عین حال تمامی فیش های واریزی و مدارک قراردادها، پیش از ساعت ۱۵ هر روز باید از طریق سامانه به منظور تسویه به وسیله کارگزاری ذی ربط به اتاق پایاپای فرستاده شود. حساب بانکی که برای تسویه طبق ضوابط توسط اتاق پایاپای استفاده می شود، حساب عملیاتی می باشد.
تضمین در تسویه معاملات و ارائه وثیقه
کنترل این اسناد و استاندارد محصولات و شرط لازم برای عرضه آن ها برعهده اتاق پایاپای است. طی کردن این پروسه برای عرضه کنندگان حساسیت زیادی دارد. عرضه کنندگان با تسویه تعهدات قبلی یا سپردن وجه نقد به اتاق پایاپای قادرند اطمینان و اعتماد آن ها را به دست آورند. پس از عرضه محصولات و معامله در تالار کالاها که به جریان افتاد قراردادهای جداگانه ای با جزای مشخص بر اساس قوانین و مقررات به اتاق پایاپای فرستاده خواهد شد.
جریمه تاخیر تسویه معاملات چقدر است؟
چنانچه قراردادها ظرف مهلت تسویه که ۳ روز کاری در نظر گرفته شده است تسویه نشوند، مشتری تا حداکثر ۷ روز تقویمی پس از مهلت تسویه، زمان دارد وجه موردنظر را پرداخت و تسویه نماید. البته به علت تاخیر در پرداخت وجه، باید به ازای هر روز تقویمی تاخیر، ۰٫۲۵ درصد ارزش معامله را به عنوان جریمه پرداخت کند. این جریمه به حساب فروشنده واریز خواهد شد، چنانچه وی اعلام کند که از دریافت جریمه انصراف داده، اتاق پایاپای تایید کرده و فرآیند تسویه صورت می پذیرد.
شرایط فسخ معامله چگونه است؟
چنانچه خریدار بعد از ۷ روز تقویمی نیز وجه موردنظر را تسویه نکند، معامله فسخ خواهد شد و لازم است ۵ درصد ارزش معامله را به عنوان خسارت فسخ قرارداد به اضافه کارمزد طرفین قرارداد، واریز کند. لازم به ذکر است که این مبلغ به حساب عملیاتی واریز می شود. باید در نظر داشت که ملاک تسویه تنها پرداخت وجه به وسیله خریدار نیست، بلکه انتقال وجه و اخذ تایید نهایی به وسیله کارگزار از طریق سیستم کارگزاری به منزله تسویه قرارداد تلقی خواهد شد.
تسویه معاملات سهام چند روز بعد از انجام معامله انجام می شود؟
فعالان بورس خوب می دانند که مبادلات بورسی از طریق کارگزاری ها امکان پذیر است و هر شخص بعد از طی مراحلی و دریافت کد بورسی حسابی را به کارگزاری معرفی می کند تا در صورت تمایل بعد از انجام مبادله پول را به آن حساب انتقال دهد که به اصطلاح به آن تسویه معاملات در بورس می گویند و اما این تسویه معاملات در بورس چه زمانی انجام می شود؟ پس در واقع این کارگزاری ها هستند که پل ارتباطی بین خریدار و فروشنده سهام در یک نماد خاص می باشند و همانطور که می دانید پس از انجام هر معامله بورسی یک مبلغی بین خریدار و فروشنده رد و بدل می گردد که در اصل به آن “سویه معاملات” می گویند.
حتما بخوانید : روش معامله در بازار آتی | مراحل انجام معامله در بازار آتی
کارگزاری ها به این دلیل ایجاد شده اند که تسویه مالی بین خریدار و فروشنده سهام آسان و با امنیت بالایی انجام شود و از آنجایی که حجم معاملاتی که طی یک روز در بازار بورس صورت می پذیرد، بسیار زیاد است حضور نهادی در این میان الزامی بود. نام این نهاد مرکزی “شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه” است که نقش اتاق پایاپای را در این میان ایفا می کند و مورد اعتماد طرفین معامله است.
به همین خاطر بعد از انجام یک مبادله بورسی مبلغ حاصل از معامله ابتدا از کارگزاری خریدار وارد سیستم مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه شده و بعد از آن وارد حساب کارگزاری فروشنده می شود. در جواب به این سوال که تسویه معاملات بورس چند روزه است می توان گفت؛ فروشنده سهام حداقل بعد از ۱ روز کاری می تواند مبلغ حاصل از معامله را از کارگزاری خود بخواهد و آن را به حساب بانکی متصل به پنل کاربری خود انتقال دهد به همین خاطر تسویه معاملاتی بورس حداقل ۲ روز کاری طول خواهد کشید.
چرا باید به زمان تسویه معاملات توجه داشته باشیم؟
- وقتی که بخواهید مبلغ حاصل از فروش را از حساب خود برداشت کنید.
- وقتی که قصد داشته باشید ابزارهای مالی یا اوراق بهادار را به یکدیگر تبدیل کنید، به عنوان مثال سهام به فروش برسانید و صندوق درآمد ثابت خریداری کنید.
- وقتی که قصد داشته باشید اعتبار معاملاتی که از کارگزاری دریافت کرده اید را با فروش سهم، اوراق یا واحدهای صندوق های سرمایه گذاری تسویه نمایید.
فرآیند تحویل کالا چگونه است؟
بعد از اینکه قرارداد تسویه شد، فروشنده موظف است کالا را بر اساس زمان بندی که در اطلاعیه عرضه مشخص شده به خریدار تحویل دهد.
- حداکثر زمان تحویل در قراردادهای نقدی و نسیه، حداکثر تا ۳ روز کاری پس از مهلت تسویه است. در صورت انجام تسویه با تاخیر، به میزان روزهای تأخیر به این مهلت اضافه خواهد شد.
- در قراردادهای سلف با سررسید کم تر از ۳۰ روز، حداکثر تا ۵ روز تقویمی بعد از سررسید تحویل
- در قراردادهای سلف با سررسید ۳۰ روز یا بیشتر، حداکثر تا ۱۵ روز تقویمی
نتیجه گیری و کلام پایانی
بعد از انجام معاملات، تسویه معاملات بین فروشنده و خریدار به وسیله کارگزار فروشنده و کارگزار خریدار توسط شركت سپرده گذاری مركزی اوراق بهادار و تسویه وجوه صورت می پذیرد. شركت سپرده گذاری مركزی اوراق بهادار و تسویه وجوه به عنوان امین نقش اتاق پایاپای را ایفا می کند. تسويه معاملات سه روز کاری بعد از انجام معامله انجام می شود. بنابراین در معاملات بازار سرمایه یک طرف معامله خریدار یا فروشنده و طرف دیگر معامله کارگزاری ها هستند، ولی تسویه معاملات توسط نهادی به نام شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه صورت می پذیرد و توسیه معاملات به ۲ روز کاری نیاز دارد.
شخص فروشنده می تواند وجه حاصل از فروش سهام خود را حداقل پس از یک روز کاری پس از انجام معامله از کارگزاری خود درخواست کرده و پس از حداقل دو روز کاری از حساب خود برداشت نماید. روند تسویه معاملات، دو روز کاری طول می کشد، از همین روی برداشت وجه به وسیله فروشنده به دو روز زمان نیاز دارد. زمانی که در خواست تسویه را در پنل کارگزاری خود انجام می دهید باید این نکته را توجه داشته باشید که امکان دارد به خاطر تاخیر در عملیات بانکی، زمان واریز به حساب تا ۳ روز کاری نیز به طول بی انجامد.
اولویت انجام معاملات به چه صورتی میباشد؟ اولویت انجام معامله در تسویه وجوه به صورت قیمت سپس زمان ورود سفارش می باشد.
تسویه معاملات توسط چه مرجعی انجام میشود؟ پس از انجام معاملات، تسویه معاملات بین فروشنده و خریدار توسط کارگزار فروشنده و کارگزار خریدار از طریق شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه انجام می شود.
امیدوارم از این مقاله که به نحوه تسویه معاملات در بورس پرداختیم، نهایت استفاده را برده باشید.
همچنین اگر هر سوال یا ابهامی در مورد تسویه معاملات در بورس داشتید، حتما در بخش دیدگاه ها بنویسید تا پاسخ بدم.
دیدگاه
نظر بدهید