عرضه اولیه سهام در بازار بورس همیشه یکی از مواردی بوده که برای سرمایه گذاران تازه وارد جذابیت داشته است. به زبان ساده عرضه اولیه یعنی انتشار اوراق بهادار شرکتی که در بورس به تازگی پذیرش شده است. عرضه اولیه سهام شرکت ها در بورس به این دلیل که در بیشتر مواقع برای سرمایه گذاران سود آور بوده، همیشه طرفداران خاص خودش را دارد. در این مطلب قصد داریم اطلاعاتی را درباره روش خرید عرضه اولیه بوک بیلدینگ که به تازگی در بورس ایران مورد استفاده قرار می گیرد، در اختیار شما قرار دهیم.پس اگر علاقه مند به آشنایی با مبحث عرضه اولیه سهام در بورس و همچنین روش بوک بیلدینگ هستید،در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.

عرضه اولیه چیست؟
عرضه اولیه در واقع به زمانی اطلاق می‌شود که سهام یک شرکت برای اولین بار در بازار بورس اوراق بهادار عرضه شود. این عرضه به معنی آغاز فعالیت‌های یک شرکت نمی‌باشد. بلکه این شرکت‌ها برای افزایش رشد و یا تأمین مالی طرح‌های توسعه خود اقدام به فروش بخشی از سهام شرکت می‌نمایند و از این طریق شرکت به سهامی عام تبدیل می‌شود.

نکته دیگر این است که شرکت‌ها با توجه به عواملی همچون وضعیت شفافیت فعالیت‌هایشان، میزان سوددهی، سابقه فعالیت، کیفیت صورت‌های مالی و غیره در بازار بورس و یا فرابورس عرضه می‌شوند به گونه ای که هرچه شرکت از استانداردهای بالاتری برخوردار باشد احتمال عرضه شدن آن در بازار بورس بیشتر خواهد بود.

عرضه اولیه سهام در بورس
این اصطلاح معادل عبارت (Initial Public Offering (IPO است. معنی این عبارت، عرضه عمومی اولیه می باشد که در بورس اصطلاحا به آن عرضه اولیه گفته می شود. هنگامی که شرکتی برای اولین بار در بورس پذیرفته می شود و سرمایه گذاران بتوانند سهام آن شرکت را از طریق بورس خریداری کنند، به این کار عرضه اولیه می گویند. در این هنگام درصد مشخصی از کل سهام شرکت برای نخستین بار از طریق بورس اوراق بهادار توسط سرمایه گذاران خریداری می شود.تجربه نشان داده که بیش از ۹۵ درصد از عرضه اولیه هایی که در بورس انجام شده،سودآور بوده اند.به همین دلیل عرضه اولیه برای فعالین بازار همیشه جذابیت داشته است.عرضه اولیه یک شرکت در بورس به این معنی نیست که آن شرکت،شرکت تازه ایست.بلکه به این معنی است که به تازگی اجازه خرید و فروش سهام آن در بورس صادر شده است.خیلی از این شرکت ها ممکن است یک شرکت دولتی باشند که سالهای زیادی سابفه داشته اند.عرضه اولیه سهام شرایطش نسبت به خرید و فروش عادی سهام کمی متفاوت است.اما بعد از آن دیگر تفاوتی با بقیه سهام موجود در بورس ندارد.حال سوال اینجاست که وقتی سهام یک شرکت برای بار اول در بورس عرضه می شود ما چگونه می توانیم آن را بخریم.

چگونه عرضه اولیه بخریم
عرضه اولیه سهام روش های مختلفی دارد. اما ما در این مقاله فقط به روش هایی که در بورس تهران مورد استفاده قرار می گیرد اشاره می کنیم تا مبحث از حوصله خوانندگان خارج نشود. تا همین چندوقت پیش عرضه اولیه هایی که در بورس ما انجام می شد به روش حراج با اولویت زمان صورت می گرفت.بدین صورت که ابتدا سهم طی یک فرایندی که سرمایه گذاران حقیقی در آن دخالتی نداشتند،اصطلاحا کشف قیمت می شد.یعنی مشخص می شد که سرمایه گذاران می توانند آن سهم را برای بار اول به چه قیمتی خریداری کنند.سپس با توجه به تعداد سهام شرکت و تعداد سهامی که می خواست عرضه بشود،سهمیه هر فردی که می خواست عرضه بخرد مشخص می شد.در نهایت هم ساعت سفارش گذاری مشخص می شد. مثلا در نهایت بورس اعلام می کرد سرمایه گذاران برای شرکت a که قرار است در ساعت ۱۲:۳۰ دقیقه عرضه شود می توانند هرکدام ۱۰۰۰ سهم و در قیمت ۱۰۰ تومان سفارش بگذارند.پس در این روش قیمت خرید، ساعت خرید و حداکثر حجم خرید از قبل کاملا مشخص شده بود.د ر نهایت شما باید در ساعت مشخص شده سفارش خود را در سیستم ثبت می کردید. اگر هم تعدادسهم های تقاضا شده از تعداد سهم های عرضه شده بیشتر می شد،اولویت با افرادی بود که سفارش خود را زودتر ثبت کرده بودند.اما مدتی است که روش خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تغییر پیدا کرده که در انتهای مقاله درباره آن صحبت خواهیم کرد.

سود عرضه اولیه چگونه است؟
یک باور قدیمی که در بین فعالان بازار وجود دارد این است که خرید عرضه سودآور است. تجربه نیز نشان داده است که تاکنون بیش از ۹۵ درصد عرضه اولیه های بورس حداقل بین ۱۰ تا ۱۰۰ درصد سود را برای خریداران آن به ارمغان آورده اند. حتی در برخی موارد این سود به بیش از ۱۰۰% نیز رسیده است. این تجربیات و اقبال بازار در این مورد، باعث شده که در هنگام عرضه اولیه های جدید یک جو روانی مثبت وجود داشته باشد که منجر به افزایش تقاضا برای سهم هایی که برای بار اول عرضه می شوند به وجود بیاید. این افزایش تقاضا در کنار محدودیت های خریدی که در زمان عرضه اولیه وجود دارد، باعث می شوند که تقاضا برای سهم عرضه شده نسبت به تعداد سهامی که در بازار می شود، بیشتر باشد. پس اگر شما سهام ارائه شده در زمان عرضه اولیه شرکتی را خریداری کنید به علت دلایلی که ذکر شد، به احتمال خیلی زیاد چند روزی شاهد صف خرید در سهم خود هستید. البته همانطور که گفته شد این اتفاق در بیشتر مواقع رخ می دهد و همیشگی نیست. پس نمی توان از قبل به صراحت گفت که قیمت آن سهم حتما در روزهای آینده رشد خواهد کرد.

چرا معمولاً قیمت سهام شرکت ها بعد از عرضه اولیه افزایشی است؟
همانطور که در بالا ذکر شد یکی از دلایل رشد قیمت سهم بعد از عرضه اولیه، محدودیت در تعداد سهام قابل خریداری و سهمیه ای بودن آن توسط سرمایه گذاران و همچنین محدودیت در تعداد سهام عرضه شده است. علاوه بر این، سهام شرکت ها معمولا در چنین مواقعی ارزانتر از ارزش ذاتی که توسط تحلیلگران برآورد شده است عرضه می شوند تا برای سرمایه گذاران جذابیت بیشتری داشته باشند. وقتی سهام شرکتی کمی کمتر از ارزش واقعی و ذاتی خود به فروش برسد، قاعدتاً تقاضا برای آن سهم نیز افزایش خواهد یافت. هرچه قیمت عرضه اولیه سهم نسبت به ارزش واقعی آن کمتر باشد، جذابیت آن برای افراد سرمایه گذار بیشتر خواهد شد.

این جذابیت قیمتی در کنار عواملی که توضیح داده شد، باعث می شود تا قیمت سهام شرکت ها بعد از عرضه رشد کند.بعد از مدتی با افزایش قیمت سهم و همچنین عرضه سهامداران عمده و سرمایه گذارانی که در ابتدا سهم را خریداری کرده اند و در سود هستند،به تدریج تقاضا برای سهم کاهش پیدا می کند.در این موقع اصطلاحا گفته می شود که سهم متعادل شده است.پس از متعادل شدن سهم،سرمایه گذاران به تدریج با آن سهم نیز مثل سایر سهم های بازار برخورد می کنند.از این به بعد رشد و افت قیمت سهم به عملکرد آن شرکت بستگی دارد.حتی اگر آن سهم بعد از عرضه اولیه،زیادی و به شکل هیجانی رشد کرده باشد،احتمال دارد افت زیادی را نیز تجربه بکند.

دقت داشته باشید، همیشه سودآور نیست!
در صحبت های قبلی گفتیم که در بیشتر مواقع عرضه اولیه برای سرمایه گذاران سودآور است. اما مواردی هم وجود دارند که خرید آن حتی می تواند متجر به ضرر شما بشود.پس باید دقت داشته باشید که با این ذهنیت که این کار همیشه سودآور است،بدون بررسی خرید نکنید. موارد متعددی هم وجود داشته که سهم بعد از عرضه رشد زیادی نکرده.حتی در برخی مواقع شاهد افت قیمت سهم پس از عرضه اولیه نیز بوده ایم. این افت قیمت می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. به عنوان مثال قیمت سهم در هنگام عرضه اولیه تفاوت چندانی با ارزش واقعی آن سهم نداشته است، به عبارت دیگر آن سهم جذایبتی برای خرید نداشته است. یا اینکه سهم در شرایطی عرضه شده است که شرایط کلی بازار مناسب نبوده است و شرایط بازار در آن زمان برای عرضه آن سهم مناسب نبوده است.

روش جدید در عرضه اولیه چیست؟ بوک بیلدینگ.
اخیراً در بورس ایران از روش جدیدی با نام بوک بیلدینگ رونمایی و استفاده میشود. از این به بعد شما برای خرید عرضه باید به روش بوک بیلدینگ اقدام به خرید سهام کنبد. مهم ترین مزیت در روش عرضه اولیه سهام به روش بوک بیلدینگ ، امکان ثبت سفارش به قیمتهای متفاوت می باشد. در این روش هر سفارش با توجه به حداکثر حجم مشخص شده در قیمتی که خریدار تعیین می کند در سامانه معاملات ثبت خواهد شد و در تخصیص سهام بی عدالتی ایجاد نخواهد شد. در روش بوک بیلدینگ هر خریدار با توجه به تحلیل و بررسی های خود، درخواست خرید سهام را در ساعتی مشخص که از قبل ناظر بازار اعلام می کند، در سیستم معاملاتی ثبت سفارش می کند. اما یکی از معایب این روش قیمت و محدودیت مثبت و منفی ۱۰ درصد می باشد. نهاد عرضه کننده یک قیمت را به عنوان کف قیمت سهم مشخص می کند.حال سرمایه گذاران می توانند سفارش خرید خود را در بازه ای بین این قیمت کف و ۱۰% بالاتر از این قیمت قرار دهند.مشکل این روش این است که به احتمال زیاد در بیشتر مواقع این کار باعث می شود تا افراد در زمان عرضه اولیه،در این روش در سقف قیمتی اقدام به ثبت سفارش و خرید سهام بکنند. این امر ممکن است موجب ایجاد صف خرید در عرضه اولیه شود. اما به صورت کلی شما در این روش راحت تر از روش حراج اقدام به خرید عرضه اولیه می کنید. همچنین دیگر اولویت با سفارش زودتر نیست و شما نباید خیلی سریع سفارش خود را ثبت کنید. بلکه براساس تحلیل خود آن قیمتی را که در بازه مشخص شده است،انتخاب می کنید و در آن قیمت سفارش خود را ثبت می کنید.

تا به حال نیز اکثر عرضه های اولیه در سقف قیمتی مجاز انجام شده است. پس برای با توجه به اینکه قیمت نسبت به زمان سفارش گذاری اولویت بیشتری دارد، سعی کنید در سقف قیمتی و در موارد خاص یک مقدار کمتر از آن سفارش خود را در سامانه معاملاتی قرار دهید.

عرضه اولیه را چه قیمتی بفروشیم؟
عرضه اولیه و میزان بازدهی اولیه آن سوال بسیاری از افرادیست که به تازگی با بورس آشنا شدند. در این مقاله تلاش شده تا در خصوص فرآیند عرضه اولیه و مزایای آن برای شرکت‌ها و بازدهی اولیه آن به سهام‌داران اطلاعات جدیدی ارائه گردد.

فرایند تأمین مالی شرکت‌ها در کشورهای پیشرفته به گونه‌ای است که ۸۰ درصد از طریق بورس و ۲۰ درصد از طریق بانک‌ها صورت می‌پذیرد. این در حالیست که این نسبت تا کنون در ایران برعکس بوده است. در دهه اخیر با افزایش نقدینگی کشور و به وجود آمدن مشکلاتی برای بانک‌ها، تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی از طریق بانک‌ها با مشکلاتی همراه شده است. این اتفاق در کنار مزیت‌هایی که بازار بورس برای تأمین مالی شرکت‌ها ارائه می‌نماید باعث شده است تا ایران نیز به سمت تأمین مالی بهینه حرکت کند و در سالیان اخیر عرضه‌های اولیه متعددی را شاهد باشیم.

مزایای عرضه اولیه شدن برای شرکت‌ها
شرکت‌ها به علل مختلف تمایل به ورود به بازار بورس دارند که مهم ترین آنها به شرح زیر است:

سهولت تأمین مالی از طریق بورس

• افزایش نقدشوندگی سهام و کاهش هزینه سرمایه
• افزایش قدرت چانه زنی شرکت‌ها
• افزایش اعتبار داخلی و بین‌المللی
• ارتقاء سیستم‌های اطلاعات حسابداری و کنترل‌های داخلی شرکت
• بهبود ساختار ماالی و اقتصادی شرکت در نتیجه رعایت الزامات پذیرش اوراق بهادار

جذابیت‌ عرضه اولیه برای سهامداران:
از آنجا که سهام شرکت‌ها معمولاً با قیمتی کمتر از ارزش ذاتی‌شان عرضه می‌شوند مورد استقبال خریداران قرار می‌گیرند. این نکته به ویژه در زمانی که بازار پر تقاضا باشد و نقدینگی بالایی در آن جریان داشته باشد، باعث می‌شود توجه سهامداران خرد به عرضه‌های اولیه بیشتر شود. لذا از آنجا که معمولاً این عرضه ها پرسود بوده اند به عنوان فرصت‌های جذابی در نظر گرفته می‌شوند.

از طرفی دیگر تغییر روش تخصیص عرضه اولیه‌ها به ثبت دفتری یا همان (book building) علت دیگر استقبال به آنها بوده است. در روش قبلی موسوم به قیمت ثابت، یک ساعت مشخص برای عرضه وجود داشت و تخصیص براساس اولویت زمانی سفارشات انجام می‌شد یعنی هرکس زودتر سفارشش را ثبت می‌نمود ابتدا به او می‌رسید و همین امر موجب می‌شد تا بسیاری نتوانند عرضه‌های اولیه را دریافت نمایند.

این در حالیست که در روش جدید هر شخص در یک بازه زمانی سفارش خود را ثبت می‌نماید و سپس سهام قابل عرضه بین همه شرکت کنندگان تقسیم می‌شود. در این روش گرچه میزان کمتری به هر کد اختصاص می‌یابد اما همه امکان بهره‌مندی از این عرضه‌ها را پیدا می‌کنند و این یکی دیگر از دلایل جذابیت عرضه‌های اولیه است.

در ادامه لیست عرضه اولیه‌ها از ابتدای سال ۹۸ را می‌توانید مشاهده نمایید:

نحوه خرید عرضه اولیه

برای خرید عرضه اولیه باید کد بورسی داشته باشید. برای دریافت کد بورسی میتوانید از طریق دکمه زیر اقدام کنید. توجه کنید فرآیند دریافت کد بورسی شامل مراحل زیر است: ۱) ثبت نام اینترنتی ۲) ثبت نام سجام ۳) احراز هویت و ۲ روز کاری برای صادر شدن کد بورسی توسط سازمان بورس.

دریافت کد بورسی و ثبت نام سجامسریع و رایگان

هر سوالی در رابطه با بورس دارید از ما بپرسید.