1. برای کاهش مخاطرات بازار سرمایه کشور در شرایط وقوع بحران های مالی صندوق تثبیت بازار سرمایه به عنوان نهاد مالی تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار، با شخصیت حقوقی مستقل و غیردولتی تأسیس می شود. طبق این لایحه، قسمتی از منابع سازمان بورس و اوراق بهادار با تصویب شورای عالی بورس و اوراق بهادار و سایر منابع مالی در چارچوب قوانین و مقررات با تصویب مراجع ذیصلاح قانونی، به این صندوق اختصاص می یابد. همچنین تصمیم گیری درباره معافیت فعالیت صندوق از مالیات و عوارض، برای بررسی بیشتر به کمیسیون مربوطه ارجاع شد.
2. شرکت های پذیرفته شده در بورس و بازارهای خارج از بورس طبق میزان سهام شناور خود در هر یک از بازارهای مذکور و طبق مقرراتی که به پیشنهاد سازمان بورس و اوراق بهادار به تصویب می رسد، قادرند تا ۱۰ درصد سهام خود را خریداری و تحت عنوان سهام خزانه، در شرکت نگهداری نمایند.

کارکرد سهام خزانه چیست ؟

بعد از این که فهمیدیم سهام خزانه چیست باید به کارکرد سهام خزانه و اهداف خرید و فروش آن بپردازیم. شرکت ها مواقعی اقدام به خرید سهام خزانه می کند که قیمت سهام آنها در بازار به صورت زیر ارزش ذاتی معامله شود و در دیگر مواقع، خرید سهام خزانه به دلیل جلوگیری از رقیق شدن سهام کارکنان انجام می شود. به این ترتیب که، بسیاری از شرکت ها از دهه ۱۹۹۰ میلادی به بعد تصمیم به ارائه سهام به کارکنان به منظور تشویق و ترغیب برای افزایش کیفیت کار کردند.

حتما بخوانید : خرید و فروش اوراق خزانه اسلامی | سرمایه گذاری کم ریسک با سود مطمئن

این تصمیم باعث شد بعضی از شرکت هایی که این سهام را ارائه می کردند، نسبت به سایر شرکت ها متمایز شده و کارکنان بیشتری نسبت به کار در این مجموعه ترغیب شوند. در این میان، شرکت هم به کارکنان جدید در بازه زمانی مشخص سهام شرکت را به قیمت پایین تر از بازار ارائه کرد تا این افراد در سود و زیان شرکت سهیم شوند، ولی در مواقع بحرانی و سقوط قیمت سهم در بازارها، شرکت به منظور جلوگیری از رقیق شدن سهم کارکنان در بازار و کاهش انگیزه آن ها، اقدام به خرید مجدد سهام شرکت از بازار می کند.

اهداف خرید سهام خزانه

1. به منظور اعطای سهام شرکت به کارکنان.
2. برای جلوگیری از تصاحب و تملک خصمانه از سوی دیگران.
3. شرکت به این جمع بندی برسد که سهام مورد نظر زیر ارزش واقعی خود در بازار مورد معامله قرار می گیرد.
4. مدیران شرکت با توجه به نقدینگی مازاد، برنامه یا انتخاب سرمایه گذاری مناسبی غیر از سهام خود شرکت نداشته باشند.
5. دادن فرصت به سهامداران شرکت برای فروش سهام خود در شرایطی که نقدشوندگی سهام به شدت کاهش پیدا کرده باشد.

البته علت های گوناگون دیگری نیز برای خزانه کردن سهام وجود دارد. اگرچه قدمت سهام خزانه در ادبیات مالی دنیا کم نیست، ولی از در حدود ۱۰ سال اخیر چالش زیادی برای اصلاح مقررات در کشورهای مختلف ایجاد شده است.

به صورتی که روند اصلاح مقررات حکایت از آن دارد که اواخر دهه ۱۹۹۰ میلادی بسیاری از کشورها به تغییر مقررات خود دست زده اند. از طرفی اشتراکات در مقررات کشورها بسیار زیاد شده و حتی مقررات بسیاری از کشورها در حوزه سهام خزانه به هم نزدیک شده است.

اثرات سهام خزانه بر صورت های مالی

افزایش سود هر سهم : به علت این که سهام خزانه در بورس، مانند سهام منتشر نشده است، در نتیجه تعداد سهام خزانه از تعداد منتشر شده کسر خواهد شد و سود میان تعداد کم تری از سهام داران تقسیم خواهد شد.

استفاده کردن بهینه از وجوه مازاد : شرکت هایی که در سیکل رشد به سطح بلوغ رسیده اند و فرصت های سرمایه گذاری کم تری پیش رو دارند با وجوه مازاد شان سهام خود را باز خرید نمایند تا علاوه بر تجدید در ساختار سرمایه، در ساختار عملیاتی شرکت نیز تجدید ایجاد شود. به علت کاهش در دارایی ها نسبت بازده دارایی ها افزایش پیدا می کند.

کنترل صحیح شرکت : بازخرید سهام به عنوان ابزاری برای حفظ کنترل شرکت مورد استفاده قرار می گیرد. مدیران جهت حفظ موقعیت و بقای شرکت ممکن است روش باز خرید سهم شرکت و نگه داری سهام خزانه را انتخاب کنند.

بهینه سازی ساختار سرمایه : مدیران و مسئولین ممکن است با توجه به وضعیت مالی شرکت تصمیم به کاهش هزینه سرمایه به وسیله بازخرید سهام و دادن سهم بیش تری از ساختار سرمایه به وام بگیرند، از همین روی به بهینه سازی ساختار سرمایه می پردازند.

دلایل خرید و سرمایه گذاری در سهام خزانه 

بعضی اوقات شرکت‌ ها با بررسی روند قیمتی سهام خود در بازار بورس متوجه می ‌شوند این سهام با مبلغی کمتر از ارزش واقعی خرید و فروش می‌ شود، لذا مقداری از سهام که می ‌تواند تا سقف ۱۰ درصد باشد را خریداری می ‌کنند و پس از اصلاح بازار مجددا آن را می فروشند. گاها در بازار بورس نقدشوندگی سهام کاهش می ‌یابد؛ این اتفاق برای شرکت‌ های بورسی اتفاق ناخوشایندی است و اعتماد افراد به آن سهم و احتمال انجام سرمایه‌ گذاری‌ های بعدی را کاهش می ‌دهد.

به همین خاطر شرکت برای رفع مشکل عدم نقدشوندگی، اقدام به خرید سهام خود در بازار کرده و با این کار، در راستای بهبود ارتباط با سهام‌داران تلاش می‌کند. در صورتی که شرکت متوجه شود درصد زیادی از سهام وی در اختیار تعداد محدودی از افراد است، این روند به خواست دست ‌اندرکاران انجام نشده، امکان ندارد در آینده به انجام سفته ‌بازی بیانجامد و باعث ضرر در قیمت سهام شرکت شود، به تهیه سهام خزانه می ‌پردازد. به این ترتیب، در صورت مشاهده اعمالی چون سفته‌بازی، می ‌تواند از سهام خود برای کنترل قیمت استفاده نماید.

حتما بخوانید : اسناد خزانه اسلامی بانکی سخاب | خرید و فروش اسناد خزانه اسلامی بانکی سخاب

اعطای سهام به پرسنل و مدیران، یکی از شرایطی است که اغلب شرکت ‌های بزرگ در قالب طرح تشویقی و یا تسهیلات برای کارکنان در نظر می ‌گیرند. این مورد را نیز می ‌توان از علت های تهیه سهام خزانه به وسیله شرکت‌ های بورسی دانست. شرکت‌ها در بازه‌ های زمانی مختلف با توجه به نحوه فعالیت خود، رویدادهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در سطح کشور و همچنین در سطح بین ‌المللی، شرایط متفاوتی را تجربه می‌ کنند.

بعضا دامنه فعالیت محدود شده و سود شرکت کاهش پیدا می کند، گاهی هیئت‌ مدیره بنا به شرایط تصمیم به انتشار اوراق بهادار می‌گیرد و در کل هر تصمیمی که مبنی بر کاهش هزینه‌ها باشد، می‌ تواند منجر به خرید سهام خزانه شود. البته سهام خزانه قابل تبدیل به دیگر اوراق نیست، ولی با توجه به عدم تعلق سود به سهام خزانه، شرکت می ‌تواند آن را تهیه کند و به نوعی سهام خود را در بازار کاهش دهد و تا حدودی در هزینه ‌ها صرفه ‌جویی نماید، در این شرایط اخذ تصمیماتی مثل انتشار اوراق بهادار و … برای ناشر سهام ممکن می شود.

دلایل عمده بازخرید سهام شرکت توسط خود شرکت

بهتر است که جهت سرمایه گذاری در بازار بورس و همچنین بهره مندی از بازدهی بالا با اصطلاحات بورسی مانند سهام خزانه آشنایی داشته باشند.

چنانچه بخواهیم به صورت خلاصه سهام خزانه را تعریف کنیم می توان گفت سهام عادی یا ممتاز یک شرکت سهامی است که به وسیله همان شرکت مجددا خریداری شده، اما در ایران خرید سهام شرکت توسط همان شرکت ممنوع است.

البته شرکت های پذیرفته شده در بورس و بازارهای خارج از بورس طبق میزان سهام شناور خود در هر یک از بازارها و طبق مقرراتی که به پیشنهاد سازمان بورس و اوراق بهادار به تصویب رسیده، می توانند تا ۱۰ درصد سهام خود را خریداری کرده و تحت عنوان سهام خزانه، در شرکت نگهداری کنند.

خرید سهام خزانه به خودی ‌خود یک فرآیند مثبت به حساب می آید و در حقیقت فرصتی برای ارتقای مالی و بهبود وضعیت شرکت‌های بورسی است.

ولی سو استفاده‌ هایی که از این فرصت می ‌شد، موجب شد خرید ان در بسیاری از کشورها ممنوع شود.

در طی این سال‌ها کشورهای مختلف قوانین زیادی را برای اصلاح فرآیند استفاده از سهام خزانه وضع کردند و تا حدودی توانستند از تخلفات احتمالی جلوگیری کنند اما همچنان این ممنوعیت برای تعدادی از کشورها وجود دارد.

در ایران نیز حدود ۵۰ سال استفاده از این فرصت برای تمامی شرکت ‌های بورسی ممنوع بود و شرکت ‌ها با ثبت شرکت ‌های تابعه اقدام به تهیه سهام خود می‌کردند، ولی از شهریور ماه ۱۳۹۹ تهیه سهام خزانه طبق قوانین خاصی آزاد شده است.