تفاوت های بورس و فرابورس در چیست؟
آیا می دانید تفاوت های بورس و فرابورس چیست؟ اگر بخواهیم فرق بورس و فرابورس به زبان ساده عنوان کنیم باید گفت که معمولا تفاوت های بورس و فرابورس به شرایط پذیرش شرکت ها مربوط می شود. این در واقع بدین معنی است که بازار بورس شرایط به مراتب سخت گیرانه تری برای صدور مجوز فعالیت را به شرکت ها می دهد ولی فرابورس به شرکت هایی کمک می کند در بازار عرضه شوند که توانایی دریافت مجوز فعالیت در بازار بورس را ندارند ولی مشتاقند تا با شرایطی به مراتب ساده تر در بازار حضور داشته باشند. البته این بسیار کلی است و اگر می خواهید تفاوت های بورس و فرابورس را به صورت جزئی تر یاد بگیرید، این مطلب را تا انتها مطالعه کنید.
تفاوت های بورس و فرابورس
بورس بازاریست که در آن دارایی ها معامله می شوند بازار بورس به سه دسته تقسیم می شود؛ بورس کالا، بورس ارز و بورس اوراق بهادار که در ادامه مطلب هر کدام از آن ها را معرفی کرده ایم و نکات و قوانین مخصوص به آن را مورد بررسی قرار داده ایم.
بورس کالا
این شرکت از نوع سهامی عام است و اداراه آن بر عهده هیئت مدیره ای غیر موظف از هفت نفر تشکیل شده است؛ این بورس به داد و ستد نقد و نسیه و سلف محصولات می پردازد و راه اندازی معاملات ابزارهای مشتقه به خصوص قردادهای آتی را در برنامه های خود دارد، این بورس به دنبال نیاز به ایجاد بازار شفاف برای آسانتر نمودن معاملات و کشف نرخ قیمت کالاهای اساسی و مواد اولیه آن ها بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا، ایجاد ابزارهای مدیریت ریسک قیمت و تامین مالی بازار کالا و تضمین تعهدات طرفین معامله، دولت و مجلس شورای اسلامی را بر آن داشت که بسترهای لازم و قانونی را برای تاسیس و راه اندازی بورس کالا در ایران فراهم کنند و در ادامه این راه، سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران در شهریور سال ۱۳۸۲ به عنوان اولین بورس کالای کشور شروع به فعالیت نمود و سپس سازمان کارگزاری بورس کالاهای کشاورزی در شهریور سال ۱۳۸۳ شروع به کار نمود و بعد از آن در سال ۱۳۸۴ و تصمیم شورای عالی بورس، سرانجام بورس فلزات و کشاورزی ادغام گردید و بورس واحدی با عنوان بورس کالای ایران تشکیل شد؛ از بنیانگذاران بورس کالا می توان به دکتر سید ابراهیم عنایت اشاره نمود.
درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، سرمایه گذاری بر روی حق تقدم و یا فروش آن و … بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید.
همانطور که از نام این بورس پیداست کالاهای مشخص و معینی در این بازار خرید و فروش می شود و معمولاٌ مواد اولیه در این بورس معامله می شوند و هر کالایی، بورس مخصوص به خودش را دارد مثل بورس نفت.
بورس ارز
این بازار، از جمله بازار های بورس است که از لحاظ گردش مالی بزرگترین بازار بورس به حساب می آید و دارای حجم سرمایه بسیار بالاست و همچنین نقد شوندگی و پویایی بالایی دارد، بازار بورس ارز به بازاری گفته می شود که ارزها در مقابل یکدیگر معامله می شوند، معاملات بازار بورس ارز تا سال ۱۹۹۸ به صورت تلفنی انجام می گرفته است ولی بعدها با به وجود آمدن نرم افزار Meta Trader بازار به صورت عام گسترش پیدا کرد و بعد از آن نحوه برقراری ارتباطات بازار ارز دنیا از طریق این نرم افزار صورت گرفت، در ابتدا بازیگران اصلی این بورس، بانکها بودند اما هم اکنون شرکتهای بزرگ، صادر کنندگان و وارد کنندگان و حتی مردم عادی نیز به این بازار دسترسی دارند و در این بازار معامله می کنند.
البته هنوز هم بانکهای مرکزی کشورهای مختلف در این بازار نقش اساسی دارند و می توانند تاثیرات مهمی را در این بازار داشته باشند. برعکس بازارهای سهام که مکان فیزیکی خاصی دارند در این بازار معاملات در مکان خاصی متمرکز نشده، در واقع بازار بورس ارز یک بازار بین بانکی است که از طریق تلفن یا شبکه های الکترونیکی هدایت و کنترل می شود، البته شبکه سوئیفت توسط بانکها مورد استفاده قرار می گیرد.
بازار ارز ۵ روز هفته فعالیت دارد و ۲ روز شنبه و یکشنبه تعطیل است، در بازار بورس ارز، هیچگاه یک ارز به تنهایی ارزشگذاری نمی شود بلکه در مقایسه با ارزهای دیگر ارزشگذاری می شود، یک فرقی که این بورس با دیگر بورسها دارد این است که در بازار بورس ارز در دو جهت می توان سود برد یعنی هم در روند نزولی قیمت و هم در روند صعودی آن، ولی در بازار بورس سهام فقط می توان در بالا رفتن قیمت سود برد، شناور بودن بازار بورس ارز به عنوان یکی از مزایای آن به شمار می آید.
حتما بخوانید : فرابورس چیست – نگاهی جامع و کامل به بازار فرابورس ایران
به این معنی که در این بازار، هر لحظه تغییراتی صورت می گیرد ولی در بازار بورس سهام ممکن است یک سهم برای چند روز ثابت باقی بماند و اگر کسی در این بورس ضرری را متحمل شود تا چند روز این ضرر برایش باقی می ماند اما در بازار بورس ارز، اگر شخصی در معامله ای ضرر و زیان ببیند ممکن است تا دقایق و ساعاتی دیگر در یک معامله ای سود چند برابر به دست آورد و ضررش را بلافاصله پوشش دهد. بورس ارز، بازار ۲۴ ساعته است که هر روز با گشایش بازار نیوزیلند آغاز به کار می کند و این یعنی پویایی کامل که جزء مزایای این بازار محسوب می شود.
۱) بورس اوراق بهادار
بازار بورس اوراق بهادار بازار رسمی و سازمان یافته سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت ها و اوراق بهادار با ضوابط و قوانین و مقررات خاصی انجام می شود و تعیین قیمت سهام در این بورس، بر اساس عرضه و تقاضا صورت می گیرد در بورس اوراق بهادار یک سرمایه گذار می تواند با سرمایه های اندک و کوچک خود در شرکت های پذیرفته شده در بورس، سرمایه گذاری کند و شروع به معاملات کند، بورس اوراق بهادار، بازاری منصفانه، کارآمد و شفاف با داشتن ابزارهایی متنوع و دسترسی های آسان به منظور ایجاد ارزش افزوده برای ذینفعان ایجاد شده است.
بازار بورس اوراق بهادار تهران از سال ۱۳۱۵ شروع به فعالیت نمود، در ابتدای کار این بورس، بررسی های زیادی برای تاسیس و اساسنامه مورد نیاز انجام شد اما شرایط نا مساعد داخلی باعث شد که این کار تا سال ۱۳۳۳ به تاخیر بیفتد در آن زمان اتاق بازرگانی، صنعت و معدن در کنار بانک مرکزی و وزارت بازرگانی وظیفه راه اندازی این بازار را عهده دار شدند و سرانجام در سال ۱۳۴۶ بازار بورس اوراق بهادار ایران شروع به کار نمود.
تفاوت عمده این بازار، با بازارهای دیگر در نوع کالاهایی است که در آن به فروش می رسد، در این بازار کالاها به ۲ دسته تقسیم می شوند:
*کالاهای فیزیکی و قابل لمس مانند املاک، جواهرات و تمام کالاهایی که ماهیت خارجی و واقعی دارند.
*کالاهایی که ماهیت خارجی ندارند که البته این موضوع، چیزی از ارزش این کالاها کم نمی کند؛ برخی از رایج ترین کالاهای کاغذی که در بازار بورس اوراق بهادار به فروش می رسد عبارتند از اوراق بهادار و اوراق مشارکت.
این بازار، از ۴ بخش متفاوت تشکیل شده است که اداره سازمان بورس را به عهده دارند، شورای بورس بخشی است که قوانین و مقررات بورس را تعیین می کند، هیئت پذیرش بخش دیگری است که وظیفه پذیرش اوراق بهادار یا حذف آنها از لیست اوراق بهادار را به عهده دارد و سازمان کارگزاران بورس و دبیر کل نیز به نحوه انجام معاملات نظارت دارند، هیئت داوران آخرین بخش تشکیل دهنده بورس هستند که اختلافات بین کارگزاران، فروشندگان و خریداران را حل و فصل می کنند.
به طور کلی، بازار بورس با هدف ایجاد افزایش سهام بازار سرمایه در تامین سرمایه مورد نیاز برای انجام فعالیت های اقتصادی ایجاد شده است و جهت دفاع از حقوق سهامداران و صاحبان سرمایه قوانین و مقررات بسیاری را در نظر گرفته است و به این ترتیب است که در نهایت سلامت بازار اقتصادی رونق گرفته و بهبود پیدا می کند و فرهنگ سرمایه گذاری ترویج بیشتری یافته و زمینه برای توسعه و گسترش فناوری و بازرگانی ایجاد میشود.
در این بازار امن، حقوق صاحبان سرمایه در نظر گرفته می شود و قوانین و مقررات زیادی برای حمایت از آنها در نظر گرفته شده است و همین امر باعث شده که سرمایه گذاران بیشتر از هر زمان دیگر به این بازار رغبت نشان دهند و استقبال کنند و تعدد ایجاد شده بازارهای بورس سبب گردیده که به سرمایه گذاران آزادی عمل بیشتری داده شود.
حتما بخوانید : مقایسه بورس ایران با سایر کشورها در دنیا
در این بورس، دارایی های مالی خرید و فروش می شوند مانند سهام شرکتها، اوراق مشارکت، در بورس اوراق بهادار، زمینه ای ایجاد شده تا معامله گران بتوانند خرید و فروش خود را انجام دهند البته در این بازار، قوانینی وجود دارد که حافظ منافع سرمایه گذاران و سرمایه پذیران است و به زبان ساده می توان گفت که بورس سرمایه گذاران و سرمایه پذیران را در کنار هم قرار می دهد تا هر دو گروه با توانایی ها و دارایی های خود موجب منفعت دو طرف شوند.
۲) فرابورس چیست؟
برخی قوانین و ساختارها که در بازار بورس وجود دارد باعث می شود هر شرکتی نتواند به راحتی در این عرصه وارد شود و به همین سبب فرابورس به وجود آمده است که شرکتها برای ورود به آن، شرایط راحت تر و ساده تری داشته باشند، فرابورس بازاری برای داد و ستداوراق بهادار یا سهام است که مقررات و قوانین ساده تری برای پذیرش شرکتها و معامله سهام دارد، وظیفه فرابورس در واقع سازماندهی شرکتهای علاقه مند به فعالیت در بازار سرمایه است که نتوانسته اند شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را کسب کنند. بعد از آشنایی با این دو مقوله حالا به تفاوتهایی که بین این دو وجود دارد می پردازیم:
یکی از تفاوت های این دو، تقسیم بندی بازارهای آنهاست ، بورس شامل دو بازار است بازار اول و بازار دوم، شرکتهایی که در بازار اول فعالیت می کنند اگر عملکرد مناسب و قابل قبولی نداشته باشند به بازار دوم انتقال پیدا می کنند و برعکس این مسئله نیز امکان پذیر است.
ساختار جدید فرابورس ایران به شکلی است که از پنج بازار تشکیل شده است، در بازار اول فرابورس، سهام شرکتها و واحدهای صندوق های سرمایه گذاری پذیرش و معامله می شوند، در بازار دوم فقط شرکتهای سهامی عام پذیرفته می شوند. سهام شرکت های زیانده، تازه تاسیس و شرکتها و سازمانهایی که با افزایش سرمایه قصد تبدیل شدن از سهامی خاص به سهامی عام دارند در بازار دوم پذیرفته می شوند
بازار پایه
بازار پایه یکی از بازارهای فرابورس است که به منظور عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار ایجاد شده است در این بازار، شرکتها فرآیند پذیرش را طی نمی کنند و به سه دسته تقسیم می شوند؛ بازار پایه زرد، بازار نارنجی، و بازار قرمز که دامنه نوسان آنها به ترتیب ۳، ۲، ۱ درصد است. بازار پایه به ۳ دسته تقسیم می شود؛
- شرکت هایی که درخواست پذیرش ندارند و به دلایل قانونی فقط می توانند در بازار پایه پذیرفته شوند.
- شرکت هایی که هنوز موفق نشده اند که دارای شرایط پذیرش در بازار بورس شوند و باید مراحلی را بگذرانند.
- شرکت هایی که به دلایل از دست دادن شرایط بورس یا فرابورس، لغو پذیرش شده اند، زیرا که مقررات در بازار پایه بسیار آسانتر و راحت تر از بازار اول و دوم فرابورس است و طبیعتاٌ ریسک بیشتری نیز در این بازار وجود دارد.
قوانین جدید بازار پایه
همانطور که می دانید تقریبا یک سوم ارزش بورس مربوط به بازار پایه است، همگی می دانیم دامنه نوسان بالا در این بازار، سرمایه گذاران زیادی را جهت سرمایه گذاری به این بازار جذب کرده و البته برخی سودجویان با همین نوسانات زیاد، افراد و سهامداران زیادی را فریب داده و ضرر و زیان فراوانی را بر سهامداران خرد وارد می کردند به همین دلیل، مسئولین فرابورس تصمیم گرفتند که در بازار پایه تغییرات اساسی را ایجاد کنند:
جدیدترین تغییرات در قوانین بازار پایه
- اگر صف خرید و فروش در سه روز متوالی در یک جهت باشد و در پایان هر جلسه حداقل دو ده هزارم تعداد سهام شرکت معامله شود در روز بعدی، دامنه های نوسان تابلوهای زرد و نارنجی و قرمز به ترتیب ۵، ۴، ۲ درصد افزایش خواهد یافت که این دامنه نوسان در حالت عادی برای تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز به ترتیب ۳، ۲، ۱ درصد است.
- صندوق سرمایه گذاری مختلط و سهام مجاز هستند تا ۱۰ درصد از دارایی های تحت مدیریتشان را در بازار پایه سرمایه گذاری کنند.
- اگر ارائه اطلاعات ناشران بازار پایه قابل اعتماد و اتکا باشد و به موقع منتشر شود، فرابورس می تواند افزایش سرمایه گذاری صندوق ها را در بازار پایه پیشنهاد دهد.
- نوسان قیمت در این بازار ۵ درصد بدون حجم مبناست.
جاذبه های بازار فرابورس
وجود بازارهای متنوع از جاذبه های فرابورس است در فرابورس، سهامداران می توانند در شرکتهای مختلف سرمایه گذاری کرده و بدین شکل ریسک سرمایه گذاری را کاهش دهند.
مالیات در فرابورس، شرکتهایی که در فرابورس پذیرفته می شوند از پرداخت ۱۰ درصد مالیات معاف هستند که این معافیت مستقیما متوجه سهامداران نیز می شود؛ صاحبان سهام در شرکتهای فرابورسی نسبت به سهامی که در اختیار دارند در مجمع عمومی حق رای نیز دارند.
تامین سرمایه از موضوعات مهم شرکتهاست، عرضه سهام در بورس از بهترین راه های جذب سرمایه است که اصولا تمامی شرکت ها از آن استقبال می کنند ولی به دلیل قوانین و ساختارهای بورس همه شرکتها نمی توانند وارد بورس شوند و در اینجا بازار فرابورس مطرح می شود،فرابورس مانند بورس اوراق بهادار، بازاری برای دادو ستد اوراق بهادار یا سهام است با این تفاوت که شرایط و قوانین معاملاتی ساده تری برای پذیرش شرکت ها ایجاد کرده است.
حتما بخوانید : قوانین بازار پایه – بازار پایه چیست ، تفاوت بورس و فرابورس و بازار پایه
بنابراین می توان گفت که مهم ترین وظیفه فرابورس، سازماندهی شرکتهایی است که تمایل دارند در بازار سرمایه وارد شوند، به دلیل اینکه سطح نظارت در فرابورس متفاوت از بورس است و از نظر گزارشگیری در طول یک سال مالی موظف هستند تعداد بیشتری گزارشات مالی ارائه دهند و شفافیت بیشتری دارند ولی در فرابورس به این شکل نیست بنابراین ریسک سرمایه گذاری در فرابورس بیشتر از بورس است. لازم است این را هم بدانید که نام فرابورس از اصطلاح OTC به معنای خارج از بورس گرفته شده است.
پذیرش شرکت ها و قوانین نظارتی
همانطور که گفته شد پذیرش شرکت ها در فرابورس آسانتر و ساده تر است، شرایطی مانند حداقل سرمایه ثبت شده شرکت، حداقل سهام شناور، حداقل تعداد سهامداران، زیان انباشته، نسبت حقوق سهامداران به کل دارایی ها و سودآوری معیارهای سختگیرانه تری در بورس دارند.
تسهیلات و تامین مالی شرکت ها
بانک ها شرکتهای فعال در بورس را به عنوان وثیقه جهت دریافت تسهیلات می پذیرند و شرکتهای فرابورس می توانند از این طریق تسهیلات دریافت کنند و همچنین، اگر شرکت ها در فرابورس پذیرفته شوند و فعال باشند می توانند از تامین مالی از طرف سهامداران برخوردار شوند.
روش و زمان معامله در بورس و فرابورس
این دو بازار، اساسا تفاوت خاصی با هم ندارند همانطور که از طریق پلتفرم های آنلاین به معامله در بورس اقدام می کنید میتوانید معاملات سهام شرکت های فرابورسی را نیز انجام دهید، البته در فرابورس انعطاف پذیری بیشتر از بورس است؛ به طور کلی و خلاصه می توان گفت که سود سهام، افزایش قیمت سهام، تنوع سرمایه گذاری، معافیت مالیاتی، نوسان های روزانه و … از جاذبه های فرابورس به حساب می آید.
خلاصه مطلب و کلام پایانی
مطالبی را که مطالعه نمودید بیشتر جهت آشنایی با بورس و فرابورس و تفاوت هایی که بین این دو بازار وجود دارد بود و عنوان گردید که هر یک چه مزایا و معایبی داشته و چه تفاوتهایی دارند، با توجه به نیازمندی های کنونی بازار سرمایه، اهداف و استراتژی فرابورس ایران طوری طراحی شده تا بخش عمده ای از متقاضیان، امکان بهره مندی از مزایای آن را داشته باشند و ویژگی مهم فرابورس، سهولت رویه ها در مراحل پذیرش و انجام معاملات اوراق بهادار است، فرابورس ایران، با هدف ایجاد بازاری کارآمد، منصفانه و شفاف، بسترهای لازم را در زمینه انتشار سریع و عادلانه اطلاعات انجام داده، تلاش در جهت رشد و اعطای بازار سرمایه، تنوع بخشی به محصولات بازار سرمایه، به وجود آوردن فرصتهای جدید به صاحبان صنایع تازه تاسیس و نیازمند به منابع مالی، افزایش مشارکت عموم مردم و افزایش سهام دارایی های مالی در سبد سرمایه گذاری، رسالت فرابورس ایران به حساب می آیند.
شرکت فرابورس ایران در سال ۱۳۸۷ تاسیس شده است و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار قرار دارد، فرابورس ایران کارکردهای مفید و متعددی دازد و می تواند نیاز تامین مالی بنگاه های اقتصادی زیادی را مرتفع سازد. کارکرد اصلی فرابورس مشارکت در ثروت آفرینی است، در حال حاضر فرابورس ایران از شکل اصلی خود در دنیا متمایز شده و به تنهایی در حد و اندازه یک بورس فعالیت می کند و به عبارت دیگر، فرابورس ایران صرفا جایی برای معاملات توافقی سهام نیست وشرکت های بسیاری در این بازار فعالانه حضور دارند و مشابه معاملات سهام با مکانیزم عرضه و تقاضا به صورت آنلاین معامله می شوند و همچنین میزان قابل توجهی اوراق بدهی در فرابورس ایران معامله می شود که با وجود این شرایط، فرابورس به یک بازار بورس کامل تبدیل شده است.
همان طور که در ابتدای مطلب قول دادیم، تفاوت های بورس و فرابورس را از جهات مختلف مورد بررسی قرار دادیم.
اگر دوست دارید برای آشنایی با معاملات دو طرفه اقدام کنید، این مطلب شما را به بهترین شکل راهنمایی می کند.
دیدگاه
نظر بدهید