بازارگردانی در بورس برای جلوگیری از نوسانات شدید و کنترل قیمت سهم در یک محدوده معین و افزایش میزان نقدشوندگی سهام کمک می کند و در بازار با سفارشات خرید و فروش در شرایط مختلف قیمت سهم و نقدشندگی آن را مدیریت می کند. در این مطلب قصد داریم بگوییم که بازارگردان کیست و بازارگردانی در بورس چه فرآیندی است و چه قوانینی دارد. همچنین خواهیم گفت که وظایف بازارگردان چیست و مهم ترین اهداف بازارگردان یا مارکت میکر چیست، پس به هیچ عنوان این مقاله آموزشی که درباره بازارگردانی در بورس تهیه شده است را از دست ندهید، چرا که در حال حاضر موضوع بازارگردان سهم های مختلف و همین طور دستورالعمل های بازارگردانی در بازار سرمایه بسیار داغ شده است و هر سهامداری باید حتما اطلاع کافی از آن داشته باشد.

بازارگردانی در بورس چیست؟

قیمت اوراق بهادار در یک بازار پویا طبق قانون عرضه و تقاضا مشخص می گردد. چنانچه به دلیلی روند معمول عرضه و تقاضا، و به دنبال آن وضعیت معمول در قیمت سهم خراب شود، وجود یک بازارگردان ضروری می ‌شود. تجربه نشان داده که روی‌دادهای بسیار، از جمله هیجان‌ های ناشی از اخبار سیاسی و اقتصادی، می ‌تواند تعادل بازار را بر هم زند. بازاری که این چنین ناپایدار شود، قابل اعتماد برای سرمایه ‌گذاری نیست. کار بازارگردان کمک به حفظ تعادل نسبی در بازار است.

درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، مشاوره خرید، آموزش های رایگان بورسی و …  بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید. 

دریافت کد بورسیسریع و رایگان

در حقیقت بازارگردان به افراد یا شرکت هایی می گویند که با هدف کسب سود اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار یا کالاهای اقتصادی می کنند و بنا به ماهیت عملکرد از نوسانات ناخواسته و قیمت دارایی کسر می کند. بازارگردان ها که عبارت انگلیسی آنها Market Maker است حجم زیادی از اوراق بهادار را در اختیار دارند و می ‌توانند مقدار زیادی از سفارشات را در بازارهای مالی انجام دهند. سازمان بورس اوراق بهادار مسئول ایجاد بازارگردان برای سهم ‌های پرنوسان و پرتقاضای بازار است، به خاطر این که بعضی اوقات به علت هیجان‌ های موجود در بازار، صف‌ های خرید و فروش بدون مبنای اقتصادی به وجود می آید و روند عادی معامله ‌ها را با مشکل مواجه نماید.

بازارگردان کیست؟

طبق قانون، بازارگردان، کارگزار/معامله ‌گری است که با اخذ مجوزهای لازم با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق بهادار معین و محدود کردن دامنه نوسان قیمت آن‌‎ ها، به خرید و فروش اوراق می ‌پردازد. وظیفه اصلی بازارگردان حفظ نظم و آرامش بازار است. بازارگردانان تلاش دارند تا از بر هم خوردن تعادل در معامله‌ ها جلوگیری به عمل آورند. بازار‌گردانان معمولا همان شرکت ‌های کارگزاری هستند که در جهت تسهیل و نظم بخشیدن به معامله‌ ها، ریسک داشتن تعداد مشخصی سهام یا اوراق بهادار را می ‌پذیرند.

حفظ تعادل نسبی از طریق خرید و فروش سهام به حساب خود بازارگردان امکانپذیر است؛ بدین معنی که در شرایط نبود تقاضا برای سهام، آنها خریدار سهام فروشندگان هستند و در زمانی که سهم، تقاضای بسیار دارد و صفی از خریداران تشکیل شده اما عرضه به میزان کافی نیست، نسبت به فروش دارایی خود اقدام می ‌کنند. این گونه از نوسانات شدید و کاذب در بازار جلوگیری به عمل می آورد. بازار‌گردان از نظر حقوقی مثل هر فرد عادی دیگر عمل می ‌کند؛ تنها تفاوت در این است که بازارگردان متعهد به خرید یا فروش می‌ باشد، از همین روی داشتن منابع وسیع مالی از نیازها و قابلیت های اصلی یک بازارگردان محسوب می شود.

وظایف بازارگردان چیست؟

وظیفه بازارگردان ها همیشه حفظ تعادل سهام است. بازارگردان موجب می شوند از صف های خرید و فروش جلوگیری شود. به عبارتی وقتی که بیشتر سرمایه گذاران اقدام به فروش دارایی‌ های خود می کنند و عرضه زیاد میشود، ولی تقاضا برای خرید سهم کم می شود، بازارگردان اقدام به حمایت از سهم و خرید سهم های عرضه شده میکند تا تقاضای تمامی فروشندگان تأمین و نقدشوندگی در سهم افزایش پیدا کند.

حتما بخوانید : صندوق سرمایه گذاری چیست و چگونه میتوان در آن سرمایه گذاری کرد؟

البته بازارگردان تنها در صفوف فروش اقدام به حمایت از سهم نمی کند و در روزهای مثبت و صفوف خرید هم اگر سرمایه گذاران به دنبال خرید سهم باشند، بازارگردان دارایی‌ های خود را عرضه میکند تا تمام سفارشات خرید نیز تامین شود و علاوه بر آن حجم مبنا هم پر شود. از حائز اهمیت ترین وظیفه بازارگردان افزایش نقدشوندگی در بازار است در واقع زمانی که سهامداران نقدینگی نیاز دارد و تصمیم به فروش اوراق خود در بازار گرفته اند، ولی به دلیل رکود خریداری برای سهم ها پیدا نشود بازارگردان باید اقدام به خربداری این اوراق کند یا زمانی که افراد برای خرید اوراق به دنبال فروشنده هستند اوراق در اختیار خود را به متقاضیان بفروشد. به صورت کلی بازارگردان ها مسئولیت تأمین عرضه و تقاضای بازارهای مالی را برعهده دارند.

نحوه کار بازارگردان های بورسی

بازارگردان ‌ها با تامین کردن عرضه و تقاضا در بازار بورس، باعث انتقال سهام بین خریدار و فروشنده می ‌شوند، از همین روی بازارگردان ‌ها عمدتا حجم زیادی از سهام مورد تعهد را در اختیار دارند و سفارشات زیادی از سوی آنها صورت می پذیرد. بدین ترتیب بازارگردان اغلب در طرف مقابل معامله‌ های سهامداران عادی قرار دارد. چنانچه سهامداران به دنبال فروش و تبدیل سهام به نقدینگی برای خود باشند، بازارگردان خریدار خواهد بود و اگر به دلیل هیجانات و یا ارزشمندی سهام، سرمایه ‌گذاران عادی به دنبال خرید بیشتر باشند، بازارگردان فروشنده خواهد بود. بازارگردان این کار را تا زمان دستیابی به تعادل نسبی قیمت سهم انجام می ‌دهد.

شرایط سفارش ‌های بازارگردان

بازارگردان موظف می باشد سفارشات خرید و فروش خود را با رعایت شرایط زیر وارد سامانه معاملات بورس کند. شرایط زیر به نقل از دستورالعمل بازارگردانی در بورس آورده شده و برای فهم بیشتر توضیحات لازم اضافه ‌شده است.

• قیمت‌ های پیشنهادی در این سفارشتات می بایست در دامنه مجاز نوسان باشند. یعنی سفارشاتی که بازارگردان ثبت می ‌کند باید در دامنه مجاز روز باشند.
• تفاوت بین کم ترین قیمت خرید در سفارشات خرید و بیش ترین قیمت فروش در سفارشات فروش بازارگردان، حداکثر برابر دامنه مظنه باشد. دامنه مظنه درصدی است که اختلاف بین قیمت سفارش خرید و فروش ثبت‌ شده به وسیله بازارگردان را نشان می‌ دهد. به عنوان مثال دامنه مظنه ۴ درصد یعنی حداکثر قیمتی که بازارگردان می‌تواند در سفارش فروش خود ثبت کند ۴ درصد بیشتر از سفارش خرید است.
• حجم سفارشات خرید و فروش باید با یکدیگر برابر و هر یک معادل یا بیش از حداقل سفارش انباشته باشد. این طور فرض کنید در تعهد بازارگردان حداقل سفارش انباشته برابر ۱۰۰ هزار سهم در نظر گرفته‌ شده است، یعنی بازارگردان موظف است در هر حالتی تعداد ۱۰۰ هزار سهم در سفارش خرید و ۱۰۰ هزار سهم در سفارش فروش خود ثبت کرده باشد. اگر در اثر معامله تعدادی از این سهم ها خریده شوند و یا به فروش برسند، بازارگردان باید در مدت ۲ دقیقه دوباره سفارش را افزایش بدهد تا حجم سفارش برابر با همان ۱۰۰ هزار سهم شود.

عوامل تاثیرگذار بر فعالیت یک بازارگردان چیست؟

1. عمق بازار : عمق بازار به معنی وجود سفارشات خرید و فروش در قیمتی بالاتر و یا پایین ‌تر از قیمت تعادلی است. در همچین شرایطی با بروز عدم تعادل موقت میان سفارش ‌ها، قیمت سهام تغییری اندک یافته و در ادامه مجدد وضعیت تعادل برقرار خواهد شد.
2. عرض بازار : منظور از عرض بازار، وجود جریان دائمی دوطرفه سفارش‌های خرید و فروش سهام، یا به عبارت دیگر، وجود تعداد زیادی خریدار و فروشنده در قیمت تعادلی است. چنین بازاری عموما بازار با نقدشوندگی بالا در نظر گرفته می ‌شود.
3. نسبت سرمایه‌ گذاران اطلاعات ‌مدار به نقدینه ‌مدار : سود فعالیت‌ های بازار‌گردانی عموما از سوی سرمایه‌ گذاران نقدینه‌ مدار حاصل می‌شود. در مقابل هستند بازیگرانی که بیشتر بر اساس پنداشته‌ها و اطلاعات خود، به امید کسب سود، دست به معامله می‌زنند. اگر سرمایه ‌گذاران اطلاعات ‌مدار، اطلاعات نادرست را در اختیار داشته باشند، احتمال سفارش ‌ها و تقاضاهای نامتعادل زیاد شده و نیاز به فعالیت بازارگردان نیز بیشتر می ‌شود و این موجب سود بازارگردان خواهد شد.

تعیین بازارگردان در بورس چه مزایایی دارد؟

• حفظ نقدینگی در بازار
• اقدام به خرید و فروش جهت محدود کردن دامنه نوسان قیمت
• کاهش هزینه ‌های معاملاتی به وسیله کاهش شکاف قیمتی خرید و فروش
• جلوگیری از نوسانات شدید و کنترل قیمت ورقه بهادار در یک محدوده مشخص
• کنترل قیمت سهام در یک محدوده جهت جلوگیری از نوسان ‌های شدید قیمت
• افزایش قدرت نقدشوندگی سهام از طریق آمادگی برای خرید یا عرضه در صورت لزوم

سود بازارگردان ‌ها از کجاست؟

فعالیت بازار‌گردانی به دلیل تعهد خرید و فروش سهام و نگهداری دارایی، ریسک بالایی دارد. در حقیقت کاهش ارزش سهام مورد تعهد آن‌ها، تهدیدکننده فعالیت بازارگردانی است. سود بازار‌گردان‌ ها از تفاوت ناچیز میان قیمت خرید و فروش تامین می ‌شود. به علت حجم بالای معامله‌ ها، مجموع این سودها، منجر به سود بالای روزانه می‌ شود.

بازارگردان ثالث به چه معناست؟

بازار‌گردان ثالث به عنوان واسطه در بورس فعالیت می ‌کند. بازارگردان ثالث با خرید در قیمت پایین و فروش در قیمت بالا، از نقش خود سود می ‌برد. بازارگردان ثالث در زمان عدم حضور خریدار و یا فروشنده، با تزریق نقدینگی به بازار سعی در روان‌شدن معامله‌ها دارد. از سایر فعالیت های بازارگردان انجام معامله برای کارگزارانی است که در بازار عضو نیستند.

حتما بخوانید : بازیگر سهم در بورس | بازیگران بورس چه کسانی هستند؟

بر اساس نظر تحلیلگران بازار بورس می ‌توان از بازار‌گردان به عنوان نجات‌ دهنده بازار یاد کرد. به خاطر این که همان گونه که پیشتر گفته شد، حفظ تعادل، نظم و آرامش در بازار موجب جذابیت برای ورود سرمایه‌گذاران بیشتر است. این مسئله در بورس ‌های مطرح دنیا بسیار مهم است و از بازار‌گردانی به عنوان مارکت‌ میکر یاد می‌ شود.

نتیجه گیری و کلام پایانی

بنابراین بازارگردان یک فرد و یا شرکت است که برای کسب سود، خرید و فروش دارایی‌ ها را در دستور کار خود قرار می دهد تا از نوسانات ناخواسته قیمت جلوگیری به عمل آورد. یکی از حائز اهمیت ترین قوانین وضع شده برای بازارگردانان بدین ترتیب است که بازارگردانان تنها حق خرید و فروش در یک نماد را دارند و قادر نیستند همزمان در چند نماد و شرکت مختلف برای بازارگردانی اقدام نمایند.

در انتها امیدوارم از این مطلب که به پاسخ دادن به سوال بازارگردانی چیست و به چه منظور انجام می پذیرد پرداختیم، نهایت استفاده را برده باشید.

همچنین هر سوال یا ابهامی در مورد بازارگردان در سهم داشتید، حتما در بخش دیدگاه ها بنویسید تا پاسخ بدم.