این سوال که مهندسی مالی چیست؟ چه کاربردهایی دارد و چطور میتوان از تکنیک های آن در بنگاه های اقتصادی استفاده کرد؟ این ها سوالاتی است که در ادامه سوال “مهندسی مالی چیست؟” مطرح خواهد شد. در ادامه قصد داریم از رشته مهندسی مالی بیشتر بدانیم و نگاهی اجمالی و نو به اینکه مهندس مالی کیست؟ بیاندازیم. همراه با کد بورسی باشید.

از رشته مهندسی مالی بیشتر بدانیم

از مهندسی چه انتظاراتی دارید؟ ما اینجاییم تا به تمام سوالات شما در این خصوص پاسخ دهیم.

*نخست، برای هرکس که نیاز به کسب اطلاعات ابتدایی در خصوص مهندسی مالی دارد، اغلب سوالاتی از این قبیل پیش می آید:*

۱– رشته مهندسی مالی با اقتصاد مالی چه تفاوتی دارد؟

• در واقع یک دوره مهندسی مالی بیش‌تر در لایه های عمیقِ کاربردی و ابزارهای محاسباتی متمرکز می شودتا روی مباحث پایه‌ای و نظری، همچنین اقتصادی و …؛ اما این نکته نیز باید در نظر گرفته شود که در ایران بسته به روش آموزشی هر دانشکده ای میتواند متفاوت باشد.

۲– رشته مهندسی مالی چه فرقی با MBA گرایش مالی (مدیریت ارشد کسب و کار) دارد؟

• پاسخ  این است که یک دوره مهندسی نسبت به رشته MBA (مدیریت ارشد کسب و کار)، اغلب کیفیت محاسباتی بسیار بیش‌تری دارد. در اصل، حالت ایده‌آل و خیلی خوب ترکیبی از MBA به عنوان معامله کننده یا معامله گر و مهندسی مالی به عنوان پشتیبان محاسباتی است اما در کشور ایران بسته به روش آموزشی هر دانشکده ای میتواند متفاوت باشد.

تاریخچه ی مهندسی مالی از کجاست و مهندسی مالی چیست؟

  واژه “مهندس مالی” برای اولین بار توسط بانک های لندن اواسط دهه ۱۹۸۰ برای افتتاح واحد (مدیریت ریسک)^۱ تشکیل شد و شامل عده ای از متخصصان بود که هر کدام آنها در زمینه (ریسک شرکتی)^۲  دارای تخصص بودند. در آن زمان، این واحدها یک دیدگاه راهبردی جدید همراه با ابتکار، برای مدیریت ریسک ارائه دادند و همه ی ریسک های مالی موجود برای همه ی شرکت ها را آزمایش کردند.

  مهمترین موضوع در بحث جهانی شدن مهندسی مالی، محافظت از اوراق بهادار هر شرکت در برابر بقیه ی شرکت های مالیِ سایر کشورهای دنیاست.

  همچنین این را نیز باید بدانیم نوسانات نرخ ارز، نوسانات نرخ بهره و …. بر بازدهی اوراق بهادار تاثیر به سزایی دارد.

-(مدیریت ریسک^۱: به شناخت، بررسی و تجزیه تحلیل عوامل خطرساز که ممکن است در طول یک پروژه رخ دهد، می گویند.)

-(ریسک شرکتی^۲:  سرمایه گذارانی که  صاحب سهام در شرکتی خاصی هستند ولی از سرمایه گذاری مالی در آن سرکت مطمئن نیستند که به آن «ریسک خاص»، «ریسک غیرسیستماتیک» نیز گفته می‌شود.)

  به فرایند های مالی با ایده های نوآورانه با به کارگیری ابزارهای مالی، برای حل مسایل مالی و طراحی اوراق بهادار به روش های خلاقانه توسط مدیران ارشد مالی، «مهندسی مالی» گفته می شود، که برای کنترل و اداره ریسک مالی شرکت ها استفاده می شود.

  شرکت های بزرگ تولیدی و خدماتی و ….در دهه های گذشته تلاش کرده اند با به بوجود آوردن ابزارهای جدید مثل: انواع‌ سهام ،انواع اوراق قرضه ‌و یا سایر ابزارهای مالی، وجوه بلاتکلیف در بازارهای مالی را جذب کنند و در فعالیت‌هایی که سود بیشتری درآن است، سرمایه‌گذاری کنند.

پس از ناکارآمدیِ تقریبا نسبیِ بازار مهندسی صنایع و (تحقیق در عملیات)^۳، آموزشگاه هایی که با این موضوعات درگیر بودند، تصمیم گرفتند تا با ورود به حوزه ی مالی قابلیت‌های کمی و آماری خود را از طریق این حوزه انجام دهند؛  بنابراین با نام “مهندسی مالی” رشته‌ ای ایجاد کردند که موضوعش مباحث مالی از قبیل: مدیریت سرمایه‌گذاری، (پورتفولیو)^۴، تخمین ریسک، مدیریت ریسک و… است.

البته در آنها از ابزارهای کمی و مالی مانند روش‌های عددی، محاسباتی و آماری به طور وسیع استفاده میشود.

-(تحقیق در عملیات^۳ یا پژوهش عملیاتی: از زیر مجموعه های ریاضیات کاربردی ست، که دیدگاههای کاربردی آن در مهندسی صنایع قابل توجه است.)

-(پورتفولیو^۴: مجموعه یا سبدی از پروژه ها، طرح ها و یا سایر کارهایی است که برای آسان کردن مدیریت موثر و برآورد کردن کلیه اهداف راهبردی کسب و کار در کنار هم قرار میگیرند .)

در حال حاضر، با توجه به نتایج تجارب این رشته از گذشته تا کنون در مجموع؛ در دانشگاهها و بازارکار؛ علاوه بر موفقیت های قابل ملاحظه؛ محبوبیت چشمگیری نیز داشته است.

اما این موفقیت و محبوبیت حتما به این معنی نیست که از لحاظ رفاه اجتماعی هم موفق بوده است چرا که منتقدین این رشته بر این باورند که رشته‌هایی مثل رشته مهندسی مالی،  استعدادهایی را که می توانند در مباحث بنیادی مفیدتر باشند را به سمت مباحث بازاری می کشاند و ضرباتی نیز به بدنه جامعه ی مالی وارد کرده است.

یکی از کابردهای دیگر مهندسی مالی، مدیریت دارایی‌ها و بدهی‌ها و چگونگی ساختار­بندی دارایی­ ها و بدهی های یک بنگاه‌ اقتصادی است.

هم اکنون میخواهیم بدانیم،مهندسی مالی چه ویژگی های دارد؟ 

۱- مهندسی مالی انواع ریسک ها را شناسایی و اندازه گیری میکند.

۲- نتایج حاصل از مدیریت شرکت ها را به طور کلی معین و مشخص میکند.

حال با دانستتن نکات فوق میخواهیم بدانیم در واقع هدف و یا اهداف مهندسی مالی چیست؟

• مهندسی مالی، فرصت های سرمایه گذاری را شناسایی میکند در خصوص آنها تحقیق کرده و آنها را به سمت فرصت های سازنده ی اقتصادی و فراهم کردن بستر ی برای رشد بازار سرمایه و بورس کشور هدایت میکند.
• مهندسی مالی،مدیریت مربوط به مصارف، سرمایه گذاری ها و منابع در بنگاه های اقتصادی را به عهده میگیرد.
• مهندسی مالی، موارد مربوط به شرکت های بیمه را مدیریت میکند و همه محصولات بیمه ای برای فراهم آوردن انواع نیازهای موجود در این بازار با توجه به قوانین هر کشور را عرضه و فراهم میکند.
• مهندسی مالی، به بررسی، آنالیز و خلقِ انواع روش های تامین مالی در قسمتِ مسکن جهت برطرف کردن مسائل و مشکلات مسکن درکشور کمک می کند.
• مهندسی مالی، بانکها را به صورت علمی مدیریت میکند، مثل؛ تجزیه تحلیل و مدیریت انواع ریسک ها در نظام بانکی،کمک به توسعه و رشد نظام پولی کشور وهمچنین مدیریت (سبد سهام)^۵ اعتبارات و منابع بانکی و…
• مهندسی مالی،  انواع تولیدات و محصولات مالی نوآورانه با توجه به قوانین هر کشور را خلق می کند، انواع تولیدات و محصولات مالی را بررسی کرده و قیمت گذاری آنها و در نهایت مدیریت ریسک هر یک از آنها را به عهده می گیرد.

(سبدد سهام^۵:به کلیه ی سهامهای خریداری‌ شده توسط سرمایه گذاران، سبد سهام می‌گویند.)

درصورتی که تمایل دارید تا وارد بازار بورس شوید میتوانید از طریق لینک زیر (ثبت نام سریع و رایگان) اقدام به ثبت نام نمایید. راهنمایی و آموزش بورس نیز به صورت رایگان بعد از ثبت نام برای شما ارسال خواهد شد.

ثبت نام در بورس – دریافت کد بورسیسریع و رایگان

نقش مهندسی مالی در بازارهای مالی و اقتصادی چیست؟ 

۱- ایجاد بازار هدف

۲- نو آوری و استفاده از ابزارهای مالیِ قانونی، برای ایجاد توازن در بازارها

وظایف اصلی مهندسان مالی چیست؟

از نقش های مهندسان مالی به موارد اصلی زیر می توان اشاره کرد:

• نوآوری و خلاقیت؛ منظور از خلاقیت این است که از ساختارهای جدید رو نمایی کنند. مهندسان مالی بیشتر مواقع بر روی اوراق جدید تمرکز میکنند و خلاقیت به خرج می دهند؛ درست زمانیکه اوراق موجود در بازار، نیاز های مشتریان‌ را بر طرف نمی کند، آنها در پی خلق و یا ایجاد اوراقی هستند که نیازهای آن زمانِ مشتریان را برآورده کنند.
• یافتن دریچه های قانونی؛ مهندسین مالی به دنبال پیدا کردن دروازه ها و دیدگاه هایی برای بهره‌ وری و استخراج از قوانین موجود هستند، مثلا با به کار بردن (آربیتراژ)^۶ و قانون های مالیاتی در تلاشند سود را به بالاترین حد ممکن برسانند. آنها همیشه از ریاضیات در نظریه ‌های مالی استفاده میکنند و خیلی سریع ایده‌های جدید را پیدا می‌کنند. مهندسان مالی تلاش می‌کنند آزاد و رها فکر کنند، بسیار خلاقند و از بسته بودن به دور اند.
• خلق بازار؛ خالقین بازار، داد و ستدهایی را انجام می‌دهند که نیازهای مشتریان را مرتفع کرده و سپس‌ طبق نظر مشتری، آن را به او می فروشند. یک داد و ستد یا معامله، فقط موقعی در بهترین حالت است که با کمترین هزینه، هدف های مشتری را تأمین کند.

(آربیتراژ)۶خرید و فروش همزمان یک کالا در دو بازار مختلف، که قیمتهای یکسانی در دو بازار ندارند.)

مهندسی مالی چیست؟ – از چه ابزارهایی بهره میگیرد؟

این رشته همانند همه رشته های مهندسی،  نیاز به ابزارهای فیزیکی و غیر فیزیکی(معنایی) دارد.

• ابزارهای فیزیکی؛ محصولات فیزیکی و یا تولید هایی که در بازار کالا  به خرید و فروش میرسند، یعنی تولیداتی  هستند که‌ ارزش ذاتی آنها در خود آنهاست. مثل تجهیزات، مواد غذایی، ماشین آلات ،گاز، نفت و ….
• ابزارهای مالی یا غیر فیزیکی؛ به عبارتی محصولات مالی که در بازارهای مالی معامله می‌شوند، مانند محصولاتی که ارزش آنها بستگی‌ به جریانات نقدی ای دارد که در آینده برای صاحبان خود ایجاد می‌کنند.

-ابزارهای مهندسی مالی را میتوان در مجموع به انواع زیر تقسیم و طبقه بندی کرد:

یک- ابزار بدهی: تعهد کاغذی و یا الکترونیکیست که افراد یا شرکتها در قبال دریافت وام، جهت باز پرداخت آن؛ به صاحبان سهام و یا وام دهنده می دهند.

دو-ابزارهای مالكیت: رایج ‌ترین نوع ابزارهای مالکیت سهام عادی شركت‌ها و همچنین قراردادها ست. این ابزارها مربوط به مالكیت حقوق صاحبان سهام و بخشی از یك سازمان است.

سه- ابزارهای مشتقه؛ ابزارهایی که اصولا مبتنی بر یک دارایی پایه هستند که بیشتر برای از میان برداشتن (ریسک بازار)^۷ طراحی شده‌‌اند.

چهار-ابزارهای تركیبی؛ تركیبی از آیتم های بالا هستند كه می‌توان به تركیبی از ابزارهای مالكیت و بدهی و اختیار خرید سهام و همچنین اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام اشاره کرد.

(ریسک بازار۷: این احتمال همیشه وجود دارد که یک سرمایه گذار به خاطرکلیه اتفاقات یا عواملی که بر رویکرد  کل بازارهای مالی تأثیر می‌گذارند، دچار زیان شود )

حالا میخواهیم بدانیم،عوامل مؤثر بر رشد مهندسی مالی کدامند؟

۱-مجموعه عوامل محیطی؛ کلیه عواملی که از شرایط اقتصادی-مالی و اقتصادی کشور تاثیر میگیرند و شرکت‌ها ناچارند که خود را با آنها تطبیق دهند و همچنین اثرات آن عوامل را درایجاد ابزارهای مالی خود مورد توجه قرار دهند. این عوامل عبارتست از:

• جهانی شدن بازارها: یکی از خصوصیات بارز بازارهای امروزه ی دنیا، جهانی شدن آنها از راه‌ جریان انتشار سرمایه است. در حال حاضر، اکثر اوراق‌ قرضه و سهام شرکتها، در دیگر کشورهای دنیا نیز به خرید و فروش می رشند. ریسک‌ نوسان، نرخ ارز و ریسک سیاسی کشورها ریسک هایی ست که جهانی شدن بازارها موجب آن شده است.
• قوانین مالیاتی: مقررات و قوانین مالیاتی هرکشوری برروی همه ی شرکت ها در بازارهای مالی تاثیر بسزایی دارند. تغییرات و نوسانات همیشگی این قوانین و مقررات، موجب پدید آمدن یک سری امکانات و محدودیت هایی می شود که شرکتها برای فرار از این محدودیتها و جهت به دست آوردن امکانات و فرصت های بهتر،اقدام به صدور و نشر ابزارهای مالی‌ نوآورانه می کنند.
• نوسان قیمتها: نوسانات و تغییرات قیمتِ همه ی تولیدات مالی و محصولات فیزیکی در بازارها، از  ریسک شرکت­هارا به وجود می آورند. این‌ شرکت­ها برای در امان ماندن‌ از ریسک نوسانات قیمت، به طراحی ابزارهای مالی‌ مثل (برگه اختیار معامله)^۸ اقدام می‌کنند که در آن اختیار خرید و فروش محصولی را با یک قیمت معین و در یک دوره‌ زمانی مشخص به فروشنده و خریدار می‌دهد و همچنین تعهد میدهد محصول یا محصولاتی را در یک زمان از قبل تعیین شده در آینده با یک قیمت از قبل تعیین شده بر اساس قرارداد آتی به خریدار دهد.

(اختیار معامله^۸  قراردادی بر طبق قانون است که  یک  خریدار در ازای مبلغ معینی از یک فروشنده آن را می خرد. و سپس اختیارآن را دارد که این دارایی را تا مدت معینی به مبلغ از قبل مشخص شده ای، بخرد یا بفروشد.)

۲-عوامل شرکتی؛ این عوامل مجموعه عواملی هستند که مختص یک شرکت خاص‌ بوده و فقط این شرکتِ به خصوص را تحت تأثیرخود قرار می‌دهد. این عوامل عبارتست از:

• نیازهای نقدینگی شرکت: نقدینگی، مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر چرخه عملیاتی‌ شرکت‌هاست. چراکه شرکتها برای تهیه و تامین کردن سرمایه های در گردش خود، خرید دارایی‌های ثابت و نیز اجرای طرح‌های سرمایه‌گذاری خود به تأمین نقدینگی نیازمندند.
• فرار از ریسک: کلیه شرکت‌ها از تمامی جهات تحت تأثیر انواع ریسک­ها قرار می گیرند، شامل: ریسک ورشکستگی، ریسک نوسانات قیمت بازار، ریسک نقدینگی، ریسک طرح های‌ توسعه و پیشرفت و …، که اینگونه ریسک ها، ریسک‌هایی هستند که در دوره های متوالی و متفاوت زمانی شرکتها از آنها متاثر می شوند. لذا برای فرار از ریسک و مدیریت انواع مختلف آن، به انتشار اوراق بهادار مختلف روی می آورند.

نقش و توانایی فارغ التحصیلان این رشته چیست؟

متقاضیان و شرکت کنندگان در این رشته ی تحصیلی، علاوه بر شناخت موضوعات دانش مالی در زمینه ها وگرایش های متفاوت، با زمینه های جدید در این رشته و جایگاه مهندسی مالی در زمینه ی عملی مالی آشنایی پیدا خواهند کرد. همچنین بالا بردن قدرت تجزیه تحلیل مسائل کاربردی با استفاده از تحقیقات موردی و آشنایی با اصول و مبانی مالی در هر کشوری از خصوصیات اصلی این رشته است. رشته مهندسی مالی با استفاده از ادغام چند علوم متفاوت مثل ریاضیات کاربردی، علوم رایانه و فناوری اطلاعات، مدیریت مالی و ریسک، ریاضیات مالی، و… در اصطلاح رایانه‌ای مالی را تعریف می‌کند که نیازمندی های مالی همه افراد را به صورت کاملا علمی و تخصصی مرتفع می سازد.

البته متقاضیان این رشته اغلب شباهت‌های زیادی با رشته مدیریت مالی‌ می‌بینند، اما تفاوت اصلی رشته مهندسی مالی و مدیریت مالی، گرایش خاص مهندسی مالی مبتنی بر تجزیه تحلیل‌های ریاضی ست که در رشته مدیریت مالی، عدم وجود این گرایش کاملا محسوس است.