حتماً در ادبیات ارزهای دیجیتال با عبارت دائو یا سازمان خودگردان غیرمتمرکز برخورد کرده اید. آیا می دانید منظور از سازمان خودگردان غیرمتمرکز چیست و چطور کار میکند؟ این روزها به دلیل ظهور فناوری بلاک چین و پیشرفت روزافزون دنیای کریپتوکارنسی ها، مفاهیم جدید و کاربردی زیادی متولد شدند. یکی از جالب ترین و کاربردی ترین آن‌ ها DAO یا Decentralized Autonomous Organizations میباشد. اگر آشنایی لازم با این عبارت را ندارید به شما پیشنهاد می کنیم حتماً در ادامه این مقاله با ما همراه باشید چون در ماه های آتی سال ۲۰۲۲ این لغت بسیار زیاد به گوشتان خواهد خورد.

سازمان خودگردان غیرمتمرکز چیست؟

در پاسخ به این که سازمان خودگردان غیرمتمرکز چیست باید گفت که سازمان مستقل یا خودگردان غیرمتمرکز به زودی سبک زندگی ما را متحول خواهد کرد. ایده حذف انسان و مکانیزه شدن بسیاری امور، خیلی زودتر از آن چه تصور می‌کردیم به واقعیت تبدیل شد. ایده ی این مدل مدیریتی از زمان ظهور بیت کوین که هدف آن حذف کردن واسطه ها در تراکنش های مالی بود، ایجاد شد. ایده DAO ایجاد شرکت یا سازمانی است که بدون مدیریت سلسله مراتبی می تواند کاملاً کاربردی باشد.

در صورتی که تمایل دارید در ارزهای دیجیتال مثل بیت کوین، اتریوم و … سرمایه گذاری امن کنید و از امتیاز ۱۰ درصد تخفیف کارمزد در معاملات رمزارزها بهره مند شوید، میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید؛

ثبت نام رایگانسرمایه گذاری در ارزهای دیجیتال

بانکی را در نظر بگیرید که به صورت غیرمتمرکز اداره می‌شود. در این بانک که به صورت اینترنتی اداره می شود، مشتریان می توانند حکم تصمیم گیرنده نهایی را داشته باشند. در اینصورت همه کاربران حق اعلام نظر در تمام تصمیم گیری های مهم و حیایتی دارند و با در نظر گرفتن منافع خود اعلام رأی می کنند. بدین ترتیب در اخذ همه تصمیمات با شمارش کل آرا، منافع همه ی افراد در نظر گرفته می شود.

با ظهور فناوری بلاک چین، در نحوه اداره نهادها اعم از نهادهای دولتی یا سازمان‌های بسیار کوچک اختلال به وجود خواهد آمد. در آینده ای نه چندان دور، سازمان ها به شکل کاملاً متفاوت و جدیدی در خواهند آمد به طوریکه می توانند بدون نیاز به هماهنگی توسط یک نهاد مرکزی، به طور مستقل مدیریت شوند. در این مقاله قصد داریم در مورد این که سازمان خودگردان غیرمتمرکز چیست بیشتر توضیح دهیم.

دائو (DAO) چیست؟

تصور کنید ابرشرکت های حوزه فناوری نظیر فیس بوک، گوگل و اپل به صورت غیرمتمرکز اداره شوند. غیرمتمرکز بودن در اینجا به معنی این است که هیچ یک از این شرکت ها نمیتوانند به تنهایی تصمیم های مهمی بگیرند و منافع مردم جهان را دچار خطر کنند. در اینصورت فیس بوک بدون موافقت اکثر اعضا دیگر نخواهد توانست اطلاعات شخصی کاربران خود به فروش رساند.

به غیر از ابرشرکت هایی که مثال زدیم فرض کنید در هیچ شرکتی مدیران نتوانند تصمیمات شرکتی را به تنهایی اتخاذ کنند و همه کارکنان از حق رأی مساوی برخوردار باشند.

همانطور که از نام DAO مشخص است، Decentralized Autonomous Organization به معنای سازمان خودگردان غیرمتمرکز است. دائو یک سازمان است که شخص یا اشخاص خاصی در آن تصمیم گیرنده نیستند و این سازمان به صورت خودگران، مستقل و غیرمتمرکز اداره می شود. بر خلاف سازمان هایی که به شکل سنتی اداره می شوند، این سازمان ها به صورت اینترنتی و توسط کاربرانی از سراسر جهان اداره می شوند.

در دنیای ارزهای دیجیتال دائوها سازمان هایی هستند که به واسطه کدها و برنامه های کامپیوتری اداره می شوند. این سازمان ها اکثراً توسط دارندگان توکن های سیستم مدیریت می شوند. نمی توان مستقل بودن این سازمان ها را به معنای بی نیازی کامل از انسان ها تعبیر کرد. به هر حال کدها توسط انسان (یک یا چند توسعه دهنده) نوشته می شوند و سپس امور بدون دخالت انسان، بر اساس همین کدها پیش خواهند رفت. قوانین در دائوها، همان کدهایی هستند که از ابتدا در قرارداد هوشمند قرار گرفته اند.

حتما بخوانید : استیبل کوین چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

دائوها قراردادهای هوشمندی هستند که بیشتر آنها روی بلاک چین اتریوم اجرا شده‌اند؛ بنابراین هر بلاک چینی که از فناوری قراردادهای هوشمند پشتیبانی کند، می‌تواند میزبان یک دائو هم باشد. دائوها می توانند در حوزه های مختلفی از قبیل صرافی های غیرمتمرکز، پلتفرم های وام دهی غیرمتمرکز، صنعت بازی‌ و به طور کل هر حوزه ای که به صورت غیرمتمرکز و بر بستر بلاک چین باشد؛ فعالیت کنند.

نحوه وضع قوانین در دائوها به صورت رأی گیری و ارسال پروپوزال توسط ذی نفعان می باشد. اگر اکثر اعضا با اتخاذ یک تصمیم موافق باشند، آن تصمیم وارد فرآیند کدنویسی می شود. در همه سازمان های غیرمتمرکز هیچ ماهیت اداره کننده ی واحدی وجود ندارد. در دائوها نیز به همین ترتیب، هیچ ساختار سلسه مراتبی وجود نداشته و از ساز و کار اقتصادی در جهت همسو کردن منافع سازمان با منافع اعضا استفاده می شود.

مدیریت دائوها به دست اعضای آن سپرده شده که هریک از آن ها یک مدیر مستقل محسوب می شوند. هر عضوی که توکن بیشتری داشته باشد، قدرت رأی گیری بیشتری نیز خواهد داشت.

دائو به عنوان یکی از دستاوردهای مهم امور مالی غیرمتمرکز یا DeFi در زمانی که بازار تمرکززدایی در جهان داغ بود کار خود را آغاز کرد. در سال ۲۰۱۶ در حالیکه توسعه دهندگان به دنبال نوآوری هایی در زمینه تمرکززدایی بودند؛ سازمان خودگردان غیرمتمرکز The DAO متولد شد. این پروژه از معروف ترین دائوهای جهان بود و از عبارت دائو در نام برند خود استفاده کرده بود. این سازمان پس از مدتی مورد حمله هکرها و در نتیجه، سرقت قرار گرفت.

دائو (DAO) چگونه کار می کند؟

یک سازمان خودگردان غیرمتمرکز در ابتدا به مجموعه ای از قوانین نیاز دارد تا بتواند براساس آن ها عمل کند. این قوانین که به صورت قرارداد هوشمند کدگذاری شده اند در واقع یک برنامه کامپیوتری است و به طور مستقل در اینترنت وجود دارد. پس از ایجاد قوانین، به مرحله تأمین بودجه می رسیم.

مرحله تأمین بوجه به دلیل اینکه دائوها مجبور هستند نوعی دارایی درونی داشته باشند بسیار با اهمیت است. این دارایی درونی اغلب توکن هایی هستند که قابلیت خرج شدن توسط سازمان را دارند و یا برای پاداش دادن به فعالیت های خاصی در درون سازمان مورد استفاده قرار می گیرند. دلیل دیگر با اهمیت بودن تأمین وجه این است که کاربران با سرمایه گذاری در دائوها حق رأی پیدا می کنند و در نتیجه می توانند بر نحوه عملکرد دائو تأثیر بگذارند.

پس از مرحله تأمین وجه، DAO خودمختار و مستقل از ایجاد کنندگان آن یا هر فرد دیگری خواهد شد. اغلب DAO ها متن باز هستند به بیان دیگر کد منبع آن ها برای همه افرادی که به اینترنت دسترسی دارند؛ قابل مشاهده است. علاوه بر این، همه قوانین و تراکنش های مالی در بلاک چین ثبت می شوند و این موضوع دائوها را کاملاً شفاف و از فساد دور می کند.

حتما بخوانید : توکن حاکمیتی چیست و چرا انقدر مهم است؟

وقتی سازمان خودمختار غیر متمرکز عملیاتی شد، تمامی تصمیمات اعم از اینکه وجوه در کجا و چگونه خرج شود از طریق رسیدن به اجماع گرفته می شوند. به این طریق تمامی افرادی که توکن‌های DAO را خریده باشند، می توانند پیشنهادات خود را درباره آینده سیستم بیان کنند. هریک از کاربرانی که پیشنهادی برای بهبود عملکرد دائو داشته باشند، می‌تواند پروپوزال خود را در شبکه آن ثبت کنند. به دلیل اینکه امکان ارائه پیشنهادات نامربوط و فاقد ارزش وجود دارد، افراد باید برای ارائه پروپوزال خود مبلغ مشخصی را سپرده کنند که از طریق همان توکن اختصاصی واریز می‌شود.

سپس سایر اعضای شبکه با استفاده از توکن‌های حاکمیتی خود به این پیشنهاد، رأی خواهند داد. اگر پروپوزال به موافقت اکثریت اعضا برسد، به اجرا گذاشته خواهد شد و در صورتی که رأی‌های لازم را دریافت نکند، ملغی می‌شود. اینکه موافقت چند درصد از اعضا برای تأیید یک پروپوزال لازم است، در هر دائو متفاوت است و بستگی به قانونی دارد که از ابتدا در قرارداد هوشمند آن کدنویسی شده است. بنابراین پس از عملیاتی شدن دائو، دموکراسی در آن اجرا خواهد شد.

غالباً در تمامی DAO ها کاربران قادر هستند دارایی های خود را با مردم سراسر دنیا مبادله کنند. این مبادله ممکن است یک سرمایه گذاری باشد یا یک کمک مالی خیرخواهانه یا موارد دیگر. نکته حائض اهمیت در اینجا این است که واسطه ها از میان برداشته شده اند و این امر منجر به صرفه جویی اقتصادی شده است.

یک مشکل اساسی در این سیستم رأی گیری این است که در صورت وجود یک خلأ امنیتی در کد اولیه، تصحیح آن بدون رأی اکثریت ممکن نیست. بنابراین در زمانی که رأی گیری صورت می گیرد، هکرها می توانند از این اشکال در کد بهره برده و سیستم را هک کنند.

ویژگی های اصلی یک DAO چیست؟

بنابر آنچه که تا کنون ذکر شد؛ هر شبکه غیرمتمرکزی برای اینکه بتواند یک دائو محسوب شود، باید از سه ویژگی اساسی برخوردار باشد: دارای فناوری قرارداد هوشمند باشد، یک توکن حاکمیتی (Governance Token) داشته باشد و امکان ثبت پروپوزال در آن وجود داشته باشد.

تا مدت‌ها، بسیاری از افراد شبکه بیت کوین را هم یک DAO به حساب می آوردند و معتقد بودند به دلیل اینکه بیت کوین یک پروتکل غیرمتمرکز و مبتنی بر بلاک چین است و حاکمیت شبکه آن به دست کاربرانش سپرده شده است، قدیمی ترین دائوی جهان میباشد.

اما اکنون به دلیل اینکه بیت کوین از فناوری قرارداد هوشمند پشتیبانی نمی‌کند و توکن حاکمیتی هم ندارد متوجه می‌شویم که بیت کوین یک دائو نیست.

معرفی مشهورترین پروژه‌ های دائو

در این قسمت از مقاله باتوجه به محبوبیت روزافزون ارزهای دیجیتال و دیفای، قصد داریم تعدادی از مشهورترین پروژه‌های حوزه دائو را معرفی و بررسی ‌کنیم:

یونی سواپ (Uniswap)

صرافی یونی سواپ، بزرگترین صرافی غیرمتمرکزی میباشد که روی بلاک چین اتریوم فعالیت می کند. این پلتفرم توکن حاکمیتی خود را که UNI نام داشت در ماه سپتامبر سال ۲۰۲۰ عرضه کرد. دارندگان این توکن می توانند در رابطه با مسائلی همچون کارمزدها، نقشه راه و قوانین صرافی یونی سواپ تصمیم گیری کرده و رأی دهند.

میکردائو (MakerDAO)

میکردائو، یک پلتفرم وام دهی ارز دیجیتال است که به عنوان محبوب ترین پلتفرم‌ وام دهی شناخته می شود. میکردائو دارای دو توکن میباشد؛ یکی توکن “دای” که یک استیبل کوین است و دیگری توکن “میکر” که توکن حاکمیتی این پلتفرم است. افرادی که دارای توکن میکر هستند، می‌توانند در تصمیم گیری های مهم میکردائو نظیر کارمزد، حفظ ثبات شبکه، نرخ سود و غیره مشارکت کنند.

آوی (Aave)

آوی هم یک پلتفرم وام دهی غیرمتمرکز است. در این پلتفرم کاربران می توانند بدون نیاز به حضور واسطه ها، دارایی های دیجیتال خود را وام بدهند یا این دارایی‌ها را وام بگیرند. نام توکن حاکمیتی پلتفرم آوی، AAVE میباشد که دارندگان آن می‌توانند نظر خود را در رابطه با موارد مهمی همچون اضافه ‌کردن دارایی‌های جدید، مدیریت پارامترهای پلتفرم و نرخ وثیقه موردنیاز ابراز کنند.

دش (DASH)

دش  یک شبکه ارز دیجیتال است که امکان پرداخت آنلاین را فراهم می کند و به عنوان فورکی از بیت کوین ساخته شده است. هدف آن از ابتدا، افزایش سرعت تراکنش‌ها و افزایش مقیاس‌پذیری بود . این شبکه که در سال ۲۰۱۴ راه‌اندازی شد، برخلاف بیت کوین یک مکانیسم حاکمیتی دارد و به سهام داران خود اجازه می‌دهد درباره چگونگی به کارگیری ذخایرش اظهار نظر کنند. به همین دلیل بسیاری آن را اولین دائوی حقیقی می‌دانند.

دیجیکس گلوبال (Digix Global)

استاندارد طلا در دارایی‌های دیجیتال نظیر به نظیر محسوب می‌شود. هر توکن دیجیکس گلد (ِDigix Gold) نشان‌دهنده یک گرم طلای استاندارد LMBA است. آن‌ها داخل مخازنی ایمن در نقاطی مشخص از دنیا نگهداری می‌شوند.

بیت شیرز (BitShares)

بیت شیرز، یک صرافی غیر متمرکز است و پلتفرمی برای ترید سریع و روان میباشد. هدف از ایجاد آن آزادی در استفاده از رمز ارزها در ترکیب با ثبات دلار است که کاربردها و سودآوری فراوانی را سبب می شود.

بررسی مزایا و معایب دائو 

همانطور که گفته شد دائوها بسیاری از مشکلات سازمان های امروزی را حل می کنند. در دائو ساختار سلسله مراتبی وجود ندارد. بنابراین هر ایده نوآورانه ای به رأی گذاشته می شود و می تواند تصویب شده و مورد توجه همگان قرار گیرد. سیستم رأی گیری در آن مانع از ایجاد اختلاف نظر می شود و قوانین از پیش تعیین شده آن باعث می شود همه سرمایه گذاران قبل از پیوستن به آن، آگاهی لازم را کسب کنند. همه سرمایه گذاران در مورد نحوه خرج کردن وجوه تصمیم گیری می کنند و بنابراین می توانند نحوه خرج کردن آن وجوه را نیز پیگیری کنند.

از جمله مزایای دیگر دائو شفافیت آن است. بدین صورت که چون همه قوانین و تراکنش های مالی در بلاک چین ثبت می شود و در معرض رویت همگان قرار می گیرد ، DAO ها کاملاً شفاف می باشند.

تا اینجا به بررسی مزایای دائوها پرداختیم، اما اگر بخواهیم معایب آن را هم عنوان کنیم می توانیم بگوییم مشکلات امنیتی جدی ترین مشکل دائوها میباشد. این مشکل که بعد از هک The DAO بیشتر مورد توجه قرار گرفت، مرتبط به اصل کد غیر قابل توقف می باشد. البته اگر کد خوب ایجاد شده و عاری از خطا باشد، می توان از روی دادن چنین حملاتی جلوگیری کرد. به دلیل اینکه دائوها هیچ واسطه ای ندارند و همه قوانین آنها در قراردادهای هوشمند کدنویسی می‌شوند، هر باگ یا ایرادی در این کدها می‌تواند عملکرد دائو را مختل کند یا به کل آن را نابود کند.

حتما بخوانید : بهترین پروژه های web3 در بازار رمزارزها

از آنجایی که دائوها، بسیار جدید هستند و یک فناوری انقلابی محسوب می شوند؛ انتقادات زیادی را نیز به آن وارد می کنند. به عنوان مثال، مقاله ای که در مجله MIT Technology Review منتشر شد، ایده سپردن تصمیمات مالی مهم به عموم را ایده بدی می داند و معتقد است چنین ایده ای احتمالاً بازدهی نخواهد داشت.

مشکل سوم مربوط به قانونی نبودن جهان ارزهای دیجیتال در بسیاری از کشورهاست. دائوها برای اینکه بتوانند کسب و کار خود را خارج از شبکه بلاک چین، به انجام برسانند باید بتوانند با جهان فیزیکی ابزار های مالی ارتباط برقرار کنند. بنابراین لازم است تا حدودی از چارچوب های قانونی پیروی کنند. باتوجه به اینکه فناوری این ارزها بسیار جدید و نوآورانه است پیش بینی می شود در آینده ای نه چندان دور راه حل این مشکلات پیدا شود.

پیچیدگی ذاتی را نیز می توان از جمله معایب دائوها برشمرد. توسعه یک دائو و استفاده از آن کار راحتی نیست و نیاز به دانش فنی خاصی دارد. همین موضوع باعث می‌شود که این سیستم برای طیف گسترده‌ای از کاربران عادی مناسب نباشد.

نتیجه گیری و کلام آخر

بنابر آنچه که در این مقاله گفته شد؛ دائوها مانند اپلیکیشن های غیرمتمرکز DApp از قراردادهای هوشمند استفاده می کنند. اما وجه تمایز دائوها “حاکمیت غیرمتمرکز” است. نکته کلیدی و حائض اهمیت در DAO حاکمیت غیرمتمرکز است.

در دائوها ساختار سلسه مراتبی وجود ندارد و تصمیم گیرنده نهایی جمعی از سهامداران هستند که نظرات خود را به رأی می گذارند. شاید حاکمیت سخت ترین موضوعی بود که می توانستیم آن را به صورت غیرمتمرکز تشکیل دهیم؛ اما از آنجایی که دنیای غیرمتمرکز به طور روزافزون در حال پیشرفت و گسترش است، تمایل به تمرکززدایی حتی تا مبحث حاکمیت هم کشیده شده است.

در حالی که نگرانی در مورد مشکلات بالقوه دائوها نظیر مشکل در قانون گذاری و امنیت و ساختار، مدت زیادی است که وجود دارد، اما برخی از کارشناسان و سرمایه گذاران معتقدند که این نوع سازمان ها در نهایت مورد پذیرش و قبول قرار می گیرند و حتی ممکن است جایگزین ساختار تجارت سنتی شوند.

در پایان امیدوارم این که سازمان خودگردان غیرمتمرکز چیست را درک کرده باشید.

هر سوال یا ابهامی داشتید، در بخش دیدگاه ها بنویسید.