کدام صنایع خط مقدم تجدید ارزیابی خواهند بود؟
تجدید ارزیابی دارایی‌ها به دنبال شناسایی و به‌روزرسانی ارزش شرکت‌‌ها براساس دارایی‌هایی است که بنا به دلایل مختلف نظیر تورم شامل افزایش قیمت شده‌اند.
اما چرا اکثر سهامداران به دنبال سهم‌هایی هستند که افزایش سرمایه دارند؟

عمده دلیل هجوم سهام‌داران برای خرید سهم‌‌های دارای تجدید ارزیابی، دارایی‌های باارزش آن شرکت است که با توجه به شرایط اقتصاد تورمی کشور، ارزش چندین برابری پیدا کرده‌اند.

شرکت‌ها بر چه اساسی تجدید ارزیابی می‌‌کنند؟
چند وقتی است بحث تجدید ارزیابی دارایی‌ها به یکی از مهم‌ترین و اثرگذارترین اخبار بازار بورس و سهامداران آن تبدیل شده است.
تجدید ارزیابی درواقع به معنی به‌روزرسانی دارایی‌های شرکت‌ها است. در کشور ما کاهش قدرت خرید و ارزش پول در کنار افزایش نرخ تورم تغییرات عمده‌ای در قیمت کالاها و خدمات ایجاد می‌کند که این تغییرات موجب فاصله بسیار زیاد قیمت‌ها با زمانی است که شرکت‌ها به ثبت رسیده‌اند. به همین دلیل و به منظور برطرف ساختن اختلاف قیمت‌ها در اطلاعات مالی، شرکت‌ها اقدام به افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها می‌کنند.

اما آیا این تجدید ارزیابی به سود سهامداران است؟ تجدید ارزیابی تنها ارزش‌گذاری‌‌های جدید است و هیچ عایدی یا درآمدی محسوب نمی‌شود. در حقیقت این تجدید ارزیابی به عنوان بخشی از حقوق صاحبان سرمایه طبقه‌بندی شده و در ترازنامه شرکت‌ها منعکس می‌شود که موضوع مهمی است و لازم است به شدت مورد توجه سهامداران قرار بگیرد.

مزایا و معایب تجدید ارزیابی دارایی‌ها
افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌‌ها یکی از بهترین راهکارها برای شرکت‌های مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت به منظور خروج از ورشکستگی به حساب می‌آید.
ماده ۱۴۱ قانون تجارت عنوان می‌کند که اگر بر اثر زیان‌های وارده، حداقل نصف سرمایه شرکت از بین برود، هیات مدیره مکلف است بلافاصله با برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام را دعوت کند تا موضوع انحلال یا ادامه فعالیت شرکت مورد بحث قرار بگیرد. چنانچه مجمع رأی به انحلال ندهد می‌بایستی در همان جلسه و با رعایت مقررات ماده ۶ این قانون، سرمایه شرکت به مبلغ سرمایه موجود فعلی کاهش پیدا کند یا ازطریق تحدیدارزیابی افزایش یابد؛ در غیر این صورت هر ذینفع می‌تواند انحلال شرکت را از دادگاه صلاحیت‌دار درخواست نماید.

افزایش نرخ ارز و رشد تورم در سال‌‌های ۹۶ و ۹۷ موجب به بار آمدن هزینه‌های سنگین و زیان‌ده شدن بسیاری از شرکت‌ها شده که در طی آن مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت شدند. بر این مبنا در بند ز تبصره ۱۰ ماده‌ واحده قانون بودجه سال ۹۷ شرکت‌هایی که براساس صورت‌های مالی حسابرسی شده در سال ۹۶ مشمول قانون تجارت شدند، مشروط بر اینکه تجدید ارزیابی دارایی داشته باشند از شمول این ماده خارج می‌شوند و ضمن آن از معافیت مالیات بر درآمد ناشی از تجدید ارزیابی دارایی‌ها بهره‌مند می‌شوند. توجه داشته باشید که تا قبل از این قانون، ۲۵ درصد مالیات بر عواید شناسایی شده از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها وضع می‌شد.

یکی دیگر از مزیت‌های تجدید ارزیابی شفافیت صورت‌های مالی است. چرا که شرکت‌ها به دنبال انجام تجدید ارزیابی، دارایی‌های خود را به قیمت روز ارزش‌گذاری می‌کنند.
از طرفی دیگر تجدید ارزیابی دارایی‌ها حجم سرمایه‌گذاری در صورت‌های مالی را درست‌تر و ترازنامه را مطلوب‌تر نشان می‌دهد. ترازنامه واقعی شده و محاسبه هزینه استهلاک دارایی‌های تجدید شده، بهای تمام شده را به میزان واقعی نزدیک‌تر می‌سازد.

در برخی موارد به جهت درصد بالای افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها، قیمت سهم در زمان بازگشایی کمتر از قیمت اسمی آن است. به عبارتی در این حالت ارزش بازار شرکت از ارزش ثبت شده آن کمتر است که این مسئله موجب به وجود آمدن جو روانی، صف‌های خرید غیرمتعارف و کسب بازده ناشی از افزایش قیمت در روزهای پس از اعلام خبر افزایش سرمایه و مشکلات پنهان دیگری می‌شود.

از جمله دیگر معایب تجدید ارزیابی دارایی‌ها را می‌توان تمایل شرکت‌ها به ارزیابی گزینشی برخی از دارایی‌ها عنوان کرد. این مسئله نه تنها به تحقق شفافیت کمک نمی‌کند بلکه از ارائه صورت‌های مالی صحیح جلوگیری می‌کند چرا که شرکت‌ها به منظور جلوگیری از افزایش هزینه استهلاک و کاهش سود، تمایل بیشتری به تجدید ارزیابی از دارایی‌‌های استهلاک ناپذیر دارند.

چه مواردی شامل تجدید ارزیابی می‌شوند؟
دارایی‌های شامل تجدید ارزیابی به طور کلی به دو دسته دارایی‌های استهلاک پذیر و دارایی‌های استهلاک ناپذیر تقسیم‌بندی می‌شوند.
هنگامی که شرکتی تأسیس می‌شود، دارایی‌های جاری و غیر جاری مطابق ارزش‌گذاری در صورت‌های مالی شرکت ثبت می‌شوند که عمده این دارایی‌ها استهلاک پذیر هستند و متناسب با گذر زمان مستهلک می‌شوند. بدین ترتیب توصیه می‌شود که شرکت‌ها مراقب هزینه‌های استهلاک در سال‌های آتی باشند چرا که موجب افزایش هزینه و کاهش سود شرکت خواهد شد.

دارایی‌های استهلاک پذیر را می‌توان به طور کلی ساختمان و ماشین‌آلات موجود عنوان کرد و از دارایی‌های استهلاک ناپذیر می‌توان به زمین و سرمایه‌گذاری‌ها اشاره کرد.
بنابراین با توجه به استهلاک پذیر بودن بخشی از دارایی‌های تجدیدپذیر، به هیچ وجه نمی‌توان افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها را شرط حفظ، بقا و طولانی شدن عمر شرکت‌ها دانست؛ چرا که هزینه‌‌های استهلاک در سال‌های آینده ممکن است بر زیان‌آوری شرکت نیز بیفزاید.

در نمودارهای زیر عکس العمل قیمت بر روی سهام دو شرکت سایپا با نماد خساپا و زامیاد با نماد خزامیا قبل و بعد از اعمال تجدید ارزیابی دارایی‌ها در سال ۹۴ و ۹۵ به نمایش درآمده است.

همان‌طور که از روند قیمتی سهام مشخص است خساپا و خزامیا پس از اعمال تجدید ارزیابی دارایی‌ها به خواب عمیقی فرو رفتند. چارت‌ها نشان می‌دهند که اغلب، جذابیت‌های افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها پیش از اعمال افزایش سرمایه است.پ

تجدید ارزیابی خساپا

همانطور که در نمودار تعدیل نشده مشخص است؛ سهام شرکت سایپا با وجود اینکه پس از افزایش سرمایه با رشد خوب ۵۶ درصدی در روز بازگشایی مواجه شد اما در ۶ ماه بعد با افت قیمتی ۳۷/۵ درصدی مواجه شد. از طرفی تا پیش از بسته شدن سهم به منظور اعمال تجدید ارزیابی دارایی‌ها، سهام این شرکت خودروسازی در بازه ۶ ماهه بازدهی ۱۱۴ درصدی را نصیب سهامداران خود کرده بود.

تجدید ارزیابی خزامیا

در نمودار تعدیل نشده سهام شرکت زامیاد نیز شرایط مشابهی با سایپا دیده‌می‌شود و در بازه ۶ ماهه قبل از افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی شاهد بازدهی ۶۸ درصدی بود که در روز بازگشایی، سهم با رشد خوب ۸۰ درصدی مواجه شد؛ اما قیمت سهام این شرکت خودروسازی نیز پس از ۶ ماه با افت ۴۵ درصدی همراه شد.

چه صنایعی بیشترین تجدید ارزیابی دارایی‌ها را خواهند داشت؟
افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها اگرچه به طور مستقیم موجب افزایش تولید، آورده نقدی یا سودآوری شرکت‌ها نخواهد شد اما می‌تواند به بهبود نسبت‌های مالی و بالا رفتن ظرفیت اخذ تسهیلات کمک کند.

شرکت‌هایی که دارایی‌های غیرجاری بیشتری از جمله زمین، ساختمان، ماشین‌آلات و یا سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت دارند سهم بیشتری از تجدید ارزیابی خواهند داشت.
صنعت بانک‌داری به منظور توسعه و رشد همکاری‌های بین‌‌المللی همواره به دنبال تجدید ارزیابی بوده‌اند که در کنار آنها می‌‌توان به پتانسیل‌های بالای صنایعی نظیر خودرو، بیمه، انبوه‌سازی و غذایی در اجرای افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی‌ها اشاره کرد.

جمع‌بندی و نتیجه گیری
تجدید ارزیابی در بسیاری از مواقع و برای گروهی از سهامداران ارزش‌های ناگهانی ایجاد می‌کند در حالی که سهامداران قبلی ارزشمندی موجود را از دست داده‌اند.
این نوع افزایش سرمایه به ندرت در سراسر دنیا مورد توجه شرکت‌های بزرگ قرار دارد و آنها در اکثر موارد از مدل‌های افزایش سرمایه از محل آورده نقدی، از محل اندوخته‌های قابل تقسیم یا مطالبات حال شده سهامداران استفاده می‌‌کنند.

علی‌رغم تصورات اشتباه برخی سهامداران بازار بورس، افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها نمی‌تواند راهی برای خروج شرکت از زیان و پوشش زیان‌های انباشته باشد چرا که این نوع افزایش سرمایه هیچ ارتباطی با عملیات اصلی شرکت ندارد و صرفاً الزامات تعیین شده در قانون تجارت به وسیله آن مرتفع می‌شود.

به عقیده بسیاری از کارشناسان، غالباً شرکت‌هایی که مشکلات زیادی در فرایندهای عملیاتی خود دارند از تجدید ارزیابی دارایی‌ها استفاده می‌کنند. این شرکت‌ها پیش‌بینی می‌کنند که بتوانند پس از خروج از شمولیت ماده ۱۴۱ زیان خود را به صفر یا به سوددهی برسند، اما عموماً به دلیل مشکلات عملیاتی و ضعف در کسب سود عملیاتی در سال‌های آتی نیز مجدداً زیان‌ده می‌شوند و شاهد زیان‌های انباشته سنگین در صورت‌های مالی آنها خواهیم بود.

بنابراین چنانچه صنایع یا شرکت‌ها برنامه‌ای برای بهبود و بازبینی ساختارها نداشته باشند، افزایش سرمایه اتفاق مثبتی برای آنها تلقی نخواهد شد و تنها در آینده محدودیت‌هایی را برای شرکت ایجاد خواهد کرد.