در سرمایه گذاری, کاربردی
اوراق صکوک چیست و چطور آنرا بخریم؟
آیا می دانید اوراق صکوک چیست و انواع آن کدام است؟ اگر نمی دانید اوراق صکوک چیست و چطور می توانید آن را خریداری کنید، بهتر است تا انتها با کد بورسی همراه بمانید، چرا که به زبان ساده به این پرداخته ایم که اوراق صکوک چیست و چطور قادریم انواع آن را خریداری کنیم و سود کسب کنیم. لذا همه چیز درباره اوراق صکوک را در این مطلب به صورت رایگان یاد بگیرید.
اوراق صکوک چیست؟
صکوک در حقیقت یک ابزار مالی به حساب می آید که در اقتصادهای اسلامی مورد استفاده قرار می گیرد و به نوعی جایگزین اوراق قرضه محسوب می شود. واژه عربی صکوک جمع واژه “صک” است که به صورت چک یا cheque وارد زبان انگلیسی نیز شده است. به صورت کلی می توان صکوک را اوراق قرضه اسلامی دانست. در جهان به منظور تامین مالی پروژه های بزرگ از اوراق قرضه بهره می گیرند. با استفاده از این اوراق افراد فقط در سود حاصل از این پروژه ها سهیم خواهند شد و در تصمیم گیری ها هیچ گونه دخالتی نمی توانند داشته باشند.
از آن جایی که دین اسلام این گونه فعالیت ها را ربایی می داند، این اوراق در بازارهای اسلامی استفاده نمی شود! لذا ابزارهای تامین مالی اسلامی طراحی شدند و در حال حاضر شرکت ها در راستای تامین مالی خود از این ابزارها که به آن ها صکوک می گویند، استفاده می نمایند. بنابراین تا اینجا متوجه شدیم که به ابزارهای مالی اسلامی صکوک می گویند. صکوک جمع کلمه صک به معنی سند و سفته می باشد و در واقع کلمه چک در جابجایی بین زبان های انگلیسی و عربی از آنجا که در الفبای عربی حرف چ وجود ندارد، در آخر به شکل صک درآمده و به همین نام شهرت پیدا کرده است.
درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، سرمایه گذاری بر روی حق تقدم و یا فروش آن و … بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید.
ابزارهای مالی اسلامی به صورت معمول مبتنی بر یک دارایی فیزیکی ساخته می شوند، اجازه انتشار این اوراق مبتنی بر دِین هم وجود دارد. این اوراق منابع مالی را با پشتوانه ترازنامه و دارایی های فیزیکی شرکت های خاص جذب می کنند. در حقیقت با خرید این اوراق واقعا در یک پروژه شریک خواهید شد. این ابزار هم برای صاحبان اوراق و هم برای صاحب پروژه از منافع متقابلی برخوردار است. در این مقاله قصد داریم با صکوک و جزئیات آن بیشتر آشنا شویم و ببینیم چه فرق هایی بین آن و اوراق قرضه معمولی وجود دارد.
انواع اوراق صکوک در ایران
اوراق قرض الحسنه : اوراق قرض الحسنه طبق قرارداد قرض و بدون بهره منتشر می شوند. طی این قرارداد، ناشر به اندازه ارزش اسمی اوراق به دارندگان بدهکار می باشد. در تاریخ سررسید این مقدار می بایست پرداخت شود. به صورت معمول دولت ها و موسسات خیریه برای انجام طرح های عام المنفعه از این اوراق استفاده می نمایند.
اوراق اجاره : اوراق اجاره که به آن صکوک اجاره نیز می گویند، در واقع اوراق بهاداری هستند که به تامین مالی بنگاه های تولیدی و خدماتی کمک شایانی دارند. با استفاده از این اوراق حق استفاده از یک دارایی و یا منافع آن به بانی یا همان مصرف کننده انتقال می یابد. در حقیقت بانی با پرداخت اجاره بها می تواند از دارایی های مالک بهره مند شود.
اوراق مساقات : این نوع صکوک مثل صکوک مزارعه می باشد که در ادامه معرفی می کنیم، البته با این تفاوت که منحصر به باغداری است. ناشر این اوراق، پس از جمع آوری وجه لازم به منظور خرید باغات به نمایندگی از طرف مالکان اوراق با باغبانان قرارداد مساقات می بندد تا آن ها روی باغ کار کنند و در نهایت محصول کسب شده را با هم تقسیم نمایند. در این روش دارندگان اوراق به صورت مشاع مالک باغ هستند.
اوراق مضاربه : مضاربه عقدی است که فقط در حوزه تجارت کارایی دارد و به معنی تجارت با سرمایه شخص دیگر می باشد. دقیقا مثل این است که شما مالک یک دارایی یا سرمایه باشید و آن را به شخص دیگری بدهید تا با سرمایه شما کار نماید و شما سهم معینی از سود فعالیت تجاری را دریافت نمایید. این را در نظر داشته باشید که این سود بسته به نوع فعالیت تجاری متغیر است و در پایان دوره مشخص خواهد شد.
اوراق منفعت : این اوراق کارایی مختلفی دارد؛ یکی واگذاری منافع آینده دارایی های بادوام و دیگری واگذاری خدماتی در آینده است. در حقیقت صکوک منفعت، اوراقی هستند که بیانگر مالکیت دارنده آن بر مقداری معین از خدمات و یا منافع آینده از یک دارایی است. دقیقا مثل این است که شما مبلغی پول برای خرید این اوراق می پردازید تا در آینده بتوانید در یک هتل معین برای مدت مشخص اقامت داشته باشید. این اوراق در بازار ثانویه نیز مورد معامله قرار می گیرند، بنابراین نگرانی از لحاظ نقدشوندگی آن نباید به خودتان راه دهید.
اوراق مرابحه : ماهیت این صکوک بدین شکل است که یک فروشنده کالا همه هزینه های که برای خرید، حمل و نقل و نگهداری یک کالا یا دارایی کرده است محاسبه کرده و در ادامه قیمت را با درصدی از سود به اطلاع مشتری می رساند. با خریداری این اوراق به صورت مشاع مالک دارایی یا دِین خواهید شد که در قرارداد ذکر شده است.
این اوراق بازدهی ثابتی به دارندگان خود می دهند و امکان خرید و فروش در بازار ثانویه را نیز خواهند داشت. اوراق مرابحه تامین مالی، اوراق مرابحه تامین نقدینگی، اوراق تشکیل سرمایه شرکت های تجاری و اوراق مرابحه نقدی نمونه ای از انواع اوراق مرابحه به حساب می آیند که می توانید با توجه به نیاز و قصدی که از خرید صکوک دارید، بهترین نوع آن را برای خود انتخاب کرده و آن را خریداری کنید.
حتما بخوانید : اوراق سلف موازی | اوراق سلف موازی استاندارد چیست؟
اوراق مزارعه : اسم این اوراق از سه حرف اصلی زرع گرفته شده است که به معنی کاشتن و زراعت است. در طول این قرارداد یک زمین برای مدتی مشخص به شخص دیگری سپرده خواهد شد تا در آن زراعت کند و آن چیزی که به دست می آید را با هم تقسیم کنند. حال این طور فرض کنید شما قصد خریداری زمینی را دارید تا در آن زراعت شود، ولی پول کافی برای خرید زمین را ندارید، لذا این اوراق را انتشار می دهید و وجوه کافی برای خرید زمین در اختیارتان قرار خواهد گرفت. کسانی که این اوراق را از شما می خرند، به صورت مشاع مالک زمین هستند و در سود سهیم خواهند بود.
اوراق رهنی : اوراق رهنی، صکوکی به حساب می آیند که به وسیله ناشر مطالبات رهنی انتشار پیدا می کنند. مطالبات رهنی می تواند شامل مطالبات مدت دار اشخاص حقوقی باشد. مانند مطالبات ناشی از قرارداد اجاره به شرط تملیک و مواردی از این دست.
اوراق استصناع : استصناع به معنی سفارش ساخت چیزی را دادن است و از سه حرف صنع گرفته شده است. در عقد استصناع شخص با تولید کننده ای قرارداد تنظیم می کند که یک چیز مشخصی را در زمان مشخصی برایش بسازد و در قبال این کار مبلغی پول می پردازد. اوراق استصناع به منظور تامین پول لازم جهت ارسال سفارش ساخت یک چیز مشخص انتشار می یابند. به صورت معمول در زمان عقد قرارداد کل مبلغ پرداخت نخواهد شد.
اوراق سلف : قرارداد سلف، قراردادی است که برای تامین مالی فروشنده و یا جبران کسری بودجه مورد استفاده قرار می گیرد. در حقیقت با استفاده از قرارداد سلف شما وجه لازم برای تکمیل کالای خود را از مشتری می گیرید و در آینده کالای تکمیل شده را در تاریخ قرارداد به او تحویل می دهید. طی این قرارداد کالاها با قیمتی پایین تر از قیمت نقدی، به خریداران فروخته می شوند. چنانچه قیمت کالا در تاریخ سررسید بالاتر از قیمت توافقی در قرارداد سلف باشد آنگاه اختلاف این دو مبلغ، به عنوان سود شناسایی خواهد شد.
اوراق مشارکت : اوراق مشارکت، صکوکی است که بیانگر مشارکت صاحب آن در یک طرح یا پروژه می باشد و بیانگر مالکیت دارنده آن ها در بخشی از یک دارایی که متعلق به دولت، شرکت های تعاونی یا خصوصی می باشد.
حتما بخوانید : خرید اوراق مشارکت در بورس + راهنمای گام به گام
صکوک خرید دِین : اوراق خرید دین، اوراقی محسوب می شوند که از آن ها به منظور خرید مطالبات مدت دار اشخاص حقوقی به جز سلف استفاده می گردد. به عنوان مثال یک بنگاه اقتصادی به منظور رفع مشکل نقدینگی خود می تواند این اوراق را انتشار می یابد و مطالبات مدت دار خود را پایین تر از ارزش اسمی به دیگران به فروش برساند. دیگر اشخاص از اختلاف قیمت خرید و مبلغ دریافتی در سررسید سود به دست می آورند.
اوراق جعاله : جعاله قراردادی است که یکی از طرفین تعهد می کند که در برابر کاری که برای او انجام می شود، مبلغ تعیین شده ای را به کسی که کار را برای او انجام می دهد بپردازد. در حقیقت جاعل این اوراق را برای تامین مبلغ لازم به منظور پرداخت در قبال خدمت انجام شده، منتشر می نماید. در این حالت همه کسانی که اوراق را خریداری می کنند، به صورت مشاع، مالک بخشی از دارایی خواهند بود.
چگونگی خرید و فروش صکوک در ایران
چنانچه کد بورسی فعال داشته باشید، می توانید از طریق پنل کارگزاری خود اوراق صکوک مورد معامله قرار دهید و از سودهای دوره ای این اوارق استفاده نمایید. نمادهای معاملاتی صکوک در بورس ایران با حرف ص شروع می شوند. امروزه از بین نمادهای صکوکی که در بازار سرمایه قابلیت خرید و فروش دارد، می توانیم به نمادهای صایپا، صخود، صشستا و صفارس اشاره داشته باشیم.
خرید اوراق صکوک چه ریسک هایی به همراه دارد؟
با وجود پایین بودن ریسک معامله این اوراق، ولی نمی توان این اوراق را به صورت کامل بدون ریسک دانست. در این بخش ریسک هایی که با خرید و سرمایه گذاری روی این اوراق متحمل می شوید را آورده ایم؛
- ریسک نرخ سود : در صورتی که نرخ سود سپرده بانکی افزایش پیدا کند و دارایی پشتوانه اوراق شاهد افزایش ارزش نباشد، تمایل مردم برای خرید این اوراق کم می شود و در ادامه موجب کاهش ارزش سرمایه تان خواهد شد.
- ریسک کاهش ارزش دارایی : هرچند در شرایط وجود تورم در کشور، این ریسک کمینه می شود ولی همچنان نمی توان آن را در نظر نگرفت. به عنوان مثال چنانچه اوراق صکوک با پشتوانه یک دارایی بر اساس نرخ دلار ۲۵ هزار تومانی خرید یا فروش شود، با افت نرخ دلار به ۲۰ هزار تومان، موجب کاهش ارزش دارایی و نهایتا کاهش ارزش اوراق صکوک خواهد شد.
- ریسک از بین رفتن دارایی : از آنجایی که اوراق صکوک با پشتوانه یک دارایی انتشار پیدا می کنند، در صورت بروز حادثه و صدمه دیدن آن دارایی، ارزش دارایی کاهش پیدا می کند.
مقایسه اوراق صکوک و اوراق قرضه
بنابراین صکوک نوعی ابزار برای تامین مالی می باشد که شرکت ها می توانند با فروش آن به وجوه نقد دسترسی پیدا کنند، ولی تفاوت صکوک و اوراق قرضه چیست؟ حائز اهمیت ترین نکته در مورد صکوک این است که این اوراق مبتنی بر دارایی های فیزیکی و ملموس هستند و دارنده صکوک در حقیقت مالک مشاع یک دارایی مشخص و منافع حاصل از آن است و این در حالی است که اوراق قرضه صرفا گواهی تعهد بدهی است و نشان می دهد صادرکننده به دارنده اوراق قرضه بدهکار است. به جز این، صکوک و اوراق قرضه فرق های دیگری نیز دارند. برای مثال اعتبار صکوک به ارزش دارایی یا دارایی های پشتوانه آن وابسته است، ولی اعتبار اوراق قرضه وابسته به صادرکننده آن است.
حتما بخوانید : انواع اوراق مشارکت در بازار ایران
همچنین در صکوک امکان افزایش ارزش اصل دارایی و در نهایت افزایش ارزش ورقه صکوک وجود دارد، اما امکان چنین افزایش ارزشی برای اوراق قرضه وجود ندارد. صکوک و اوراق قرضه البته شباهت های بسیاری با هم دارند. شاید حائز اهمیت ترین شباهت در امکان تامین وجوه نقد برای صادرکننده باشد. شباهت دیگر در اینجاست که مثل اوراق قرضه، امکان معامله صکوک در بازار ثانویه وجود دارد، ولی تفاوت آن در این است که معامله اوراق قرضه در بازار ثانویه در اصل خرید و فروش کردن بدهی است و این در حالی است که خرید و فروش اوراق صکوک به معنای معامله مالکیت دارایی یا دارایی های پشتوانه اوراق صکوک می باشد.
نتیجه گیری و کلام آخر
تامین مالی به معنای فراهم آوردن سرمایه برای یک پروژه یا هر نوع موسسه دولتی یا خصوصی است. یکی از انواع رایج تامین مالی، اوراق قرضه است که در کشورهای اسلامی ممنوع است. صکوک به عنوان ابزار جدید برای تامین مالی جایگزین مناسبی برای اوراق قرضه در نظر گرفته شد.
صکوک نوعی دارایی مطمئن به حساب می آید که در زمره اوراق بهادار تضمینی و قابل معامله گروه بندی می شود. در این مقاله ابتدا به این موضوع پرداختیم که اوراق صکوک چیست و در ادامه با شباهت ها و تفاوت های صکوک و اوراق قرضه آشنا شدیم و انواع آن را شناختیم. همچنین با ریسک هایی که با خرید و فروش این اوراق متحمل می شوید نیز آشنا شدیم.
همان طور که در ابتدای مطلب قول دادیم، در این مطلب به این پرداختیم که اوراق صکوک چیست و چطور میتوانیم آنرا مورد معامله قرار دهیم.
اگر دوست دارید بدانید اوراق اختیار فروش تبعی چیست بهترین راهنمای شما این مطلب ساده و مختصر است.
دیدگاه
نظر بدهید