مفهوم ارزش خالص دارایی (NAV ) :
مفهوم ارزش خالص دارایی برای سرمایه گذاران اهمیّت بسیاری دارد و همه ی افرادی که وارد بازار سرمایه می شوندهدف و انگیزه ای جز افزایش دارایی هایشان ندارند. برای یک سرمایه گذاری مطمئن و موفّق در بازار سهام، می بایست به تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی سهام بپردازیم و در صورتی که قیمت روز سهام کمتر از ارزش ذاتی آن سهام بود اقدام به خرید آن سهام کرد.
عمده ی داراییهای صندوق سرمایه گذاری و شرکتهای سرمایه گذاری، سهام و داراییهای مالی آنهاست. ( NAV) به معنای ارزش خالص دارایی است، در حقیقت ( NAV) نشان دهنده ی کل خالص ارزش داراییهای یک شرکت و یا صندوق سرمایه گذاری است؛ این شاخص که معیاری استاندارد شده به حساب می آید و می توان از آن به منظور مقایسه ی عملکرد شرکتها و صندوقهای سرمایه گذاری استفاده کرد.
به زبان ساده تر: ارزش داراییهای خالص، شاخصی در بورس اوراق بهادار است که برای ارزشیابی و برآورد ارزش ذاتی داراییهای شرکتها و صندوقهای سرمایه گذاری استفاده می شود.
( NAV) به طور روزانه تغییر می کند، چون دارایی ها و بدهی های یک شرکت سرمایه گذاری به صورت مدام و هرروز در حال تغییر است.

چگونگی محاسبه ( NAV ):
بدین شکل: ارزش کل دارایی ها منهای کل بدهی های مجموعه برابر است با ارزش خالص دارایی ها

ارزش خالص دارایی = بدهی‌ها – ارزش کل دارایی‌ها

محاسبه (NAVPS ): یا ارزش خالص دارایی ها به ازای هر سهام

روشهای دیگر:
روش اول:

(NAV )= ارزش افزوده دارایی‌های غیرجاری + سرمایه در گردش خالص + ارزش افزوده سرمایه‌گذاری‌ها

صندوقهای سرمایه گذاری یکی از فرصت های مطلوب سرمایه گذاری است، خصوصاٌ برای افرادی که خودشان اطّلاعات کافی یا وقت کافی این کار را ندارند؛ سرمایه گذاران با خرید واحدهای سرمایه گذاری، در داراییهای صندوق سهیم می شوند، بنابراین لازم است ارزش دارایی هایشان را در صندوق بدانند، خصوصاٌ اگر ارزش این دارایی ها مدام در حال تغییر باشد. ارزش خالص هر واحد صندوق در انتهای همانروز بر اساس قیمت پایانی داراییهای آن صندوق محاسبه و از طریق سایت اختصاصی گزارش می شود.

روش دوم:

(NAV )= ارزش روز بدهی‌ها- (مجموع ارزش روز دارایی‌های جاری + ارزش روز سرمایه‌گذاری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها + ارزش روز دارایی‌های جاری)

روش سوم:

روشی که در ایران در شرکت‌های سرمایه‌گذاری معمولاً در محاسبه NAV مرسوم است.

(NAV )= ارزش افزوده سرمایه‌گذاری‌ها + بهای تمام‌شده حقوق صاحبان سهام

نحوه محاسبه NAV در صندوق های سرمایه گذاری

صندوق سرمایه گذاری چیست و چگونه میتوان در آن سرمایه گذاری کرد؟

آشنایی با ارزش خالص دارایی (NAV) در صندوق‌های سرمایه‌گذاری اهمیت زیادی دارد و می‌تواند یکی از ملاک‌های ارزیابی عملکرد صندوق‌ها در نظر گرفته شود. سرمایه‌گذاران با خرید واحدهای سرمایه‌گذاری در دارایی‌های صندوق سهیم می‌شوند، پس لازم است ارزش دارایی‌هایشان در صندوق را بدانند. مخصوصاً اگر ارزش این دارایی‌ها با توجه به شرایط بازار همواره در حال تغییر باشد؛ همان‌طور که می‌دانید بخشی از دارایی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری به سهام شرکت‌ها اختصاص یافته که با نوسان روزانه سهام، افزایش یا کاهش می‌یابند. علاوه بر این، سود سهام تقسیم‌ شده توسط شرکت‌ها نیز به منابع صندوق اضافه شده و ارزش دارایی‌های آن و به طبع آن، ارزش واحدهای خریداری‌شده را افزایش می‌دهد.

 ارزش خالص هر واحد صندوق در انتهای هر روز و بر اساس قیمت پایانی دارایی‌های آن محاسبه و از طریق سایت اختصاصی صندوق گزارش می‌شود.

همان‌طور که اشاره شد اگر بدهی‌های صندوق که شامل بدهی به کارگزاری‌ها بابت خرید سهام و بدهی به ارکان صندوق می‌شود را از دارایی‌های صندوق کم کنیم، ارزش خالص کل دارایی‌های صندوق به دست می‌آید. حال اگر حاصل را بر تعداد کل واحدهای صندوق (واحدهای سرمایه‌گذاری نزد سرمایه‌گذاران) تقسیم کنیم، ارزش خالص هر واحد یا NAV هر واحد صندوق به دست می‌آید. بدین ترتیب NAV صندوق، ارزش سهام هر سهم صندوق را نشان می‌دهد که باعث می‌شود معاملات در صندوق سهام آسان‌تر شود و هم‌چنین معیاری مهم در جهت تصمیم‌گیری مناسب در انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری محسوب ‌شود.

NAV صدور چیست؟
به مبلغی که سرمایه گذاران برای خرید واحدهای جدید صندوق پرداخت می کنند،NAV صدور گفته می شود و این مبلغ کمی بیشتر از ارزش خالص هر واحد است و این تفاوت به خاطر هزینه ای است که مدیر صندوق بابت کارمزد پرداخت می کند.

NAV ابطال چیست؟
اگر سرمایه گذار بخواهد سرمایه اش را نقد کند، قیمت واحدها به صورت NAV ابطال محاسبه می شود.
در این مورد قیمت هر واحد با فرض کسر هزینه های مربوطه تعیین می شود و مبنای خالص پرداخت به شخص قرار می گیرد، یعنی هزینه ی کارمزد و معاملات فروش در نظر گرفته شده و از ارزش خالص هر واحد کسر می گردد؛ بنابراین NAV ابطال معمولاٌ کمتر یا مساوی NAV هر واحد است؛ بدین ترتیب قیمت صدور و ابطال واحدها بر اساس NAV تعیین شده و همسو با تغییرات آنها نوسان می کند.

نتیجه گیری:

۱-ارزش خالص دارایی های هر روز در یک صندوق سرمایه گذاری، در پایان روز معاملاتی بعد از آن محاسبه می شود.
۲-NAV صدور و ابطال یک واحد سرمایه گذاری با توجّه به ارزش خالص و دارایی های آن صندوق در روز کاری پس از اعلام در خواست است.
۳-NAV صدور و ابطال یک واحد سرمایه گذاری از یک صندوق معیّن در یک روز مشخص با هم برابر نیستند.

شرکتهای سرمایه گذاری و مشکلات محاسبه NAV دراین شرکتها:
با دقّت در ساختار فعّالیتهای شرکتهای سرمایه گذاری در ایران وهمچنین نحوه ی محاسبه NAV متوجّه می شویم که نمی توان مقدار مطمئن وروشنی را برای هر سهم به دست آوریم.
۱-با توجّه به ماهیّت بعضی از شرکتهای سرمایه گذاری در ایران که (سرمایه بسته یا ثابت ) هستندو سرمایه های آنها به دلایل مختلف بلوکه شده، الزامی به محاسبه و ارائه خالص ارزش دارایی های روزانه ندارند.
۲-اکثر شرکتهای سرمایه گذاری در ایران، سهام شرکتهای غیر بورسی را هم نگهداری می کنند بنابراین نمی توان ارزش سهام آنها را به طور دقیق محاسبه نمود.
۳-بعضی از شرکتهای سرمایه گذاری هلدینگ هستند یعنی سهام کنترلی دو یا چند مجموعه را به عهده دارند، بنابراین محاسبه ی ارزش دقیق سهام آنها پیچیده است.
۴-معمولاٌ شرکتهای سرمایه گذاری به جز داراییهای موجود خود، در پرتفوی سرمایه گذاری های خود، دارایی های دیگری مثل زمین و ساختمان نیز دارند که می تواند تاٌثیر بیشتری از اصل سرمایه گذاریها در ارزش شرکت داشته باشند و این مورد درNAV دیده نمی شوند.
۵-اکثر شرکتهای سرمایه گذاری درآمدهای غیر عملیاتی دارند مانند درآمد ارائه ی برخی خدمات پیمانکاری، نظارت بر بعضی طرحها، که مجموعه ی این کارها منجر به ایجاد سود می شود، ولی درNAV لحاظ نمی شود.

نتیجه: در برآوردهای مالی، NAV نمی تواند انعکاس دقیقی از خالص ارزش داراییهای شرکت ارائه دهد.

راهکارهای محاسبه NAV با توجّه به تنوع شرکتهای سرمایه گذاری:
الف) گاهی برای رفع مشکلات توضیح داده شده می بایست سرمایه گذاریهای شرکت را ارزشیابی کنیم؛ وپس از آن، این رقم را با بهای تمام شده و درج شده در صورتهای مالی شرکت مقایسه کنیم؛ در صورتیکه ارزش بازار بیشتر از بهای تمام شده باشد، این مازاد ارزش نسبت به بهای تمام شده، باید در محاسبه ی خالص ارزش دارایی ها در نظر گرفته شود بنابراین فرمول محاسبه خالص ارزش دارایی ها ی یک شرکت بدین صورت است:
NAV = مازاد ارزش سرمایه گذاریها نسبت به بهای تمام شده + حقوق صاحبان سهام
ب ) این نوع محاسبه در زمانی که شرکت سرمایه گذاری، فعّالیتهای خارج از بورس نیز داشته باشد با مشکلاتی در محاسبه NAV مواجه می شود؛ که علّت اصلی آن به فقدان بازار منصفانه برای ارزشگذاری سرمایه گذاریها بازمی گردد؛ که به منظور رفع این مشکل می توان ارزش روز پرتفوی خارج از بورس را معادل بهای تمام شده ی آنها منظور نمود.
ج ) گاهی اوقات برای ارزیابی منصفانه ی قیمت سهام شرکتهای سرمایه گذاری، از نسبت قیمت به خالص ارزش دارایی ها (P/NAV ) استفاده می شود.

سخن پایانی:
۱-در این مقاله با روشهای محاسبه NAV در دو حوزه آشنا شدیم:
الف ) حوزه ی صندوقهای سرمایه گذاری
ب ) حوزه ی شرکتهای سرمایه گذاری
۲-آموختیم روشهای محاسبه ی NAV در دو حوزه ی ذکر شده متفاوت است؛ بدین صورت که در صندوقهای سرمایه گذاری از اهمیّت بالایی برخوردار بوده و دقیق وشفّاف است و ملاک مقایسه ی صندوقهای سرمایه گذاری، جهت انتخاب یک صندوق قرار می گیرد؛ اما در شرکتهای سرمایه گذاری، به دلیل اینکه ساختار متفاوتی دارند NAV نمی تواند انعکاس دقیقی از خالص ارزش دارایی های شرکت ارائه دهد و به طور نسبی است.
۳-صندوقهای سرمایه گذاری یکی از فرصتهای مطلوب سرمایه گذاری هستند، خصوصاٌ برای افرادی که زمان کافی یا اطّلاعات کامل در این زمینه را ندارند.
۴-ارزش خالص هر واحد صندوق در انتهای همانروز و بر اساس قیمت پایانی دارایی های آن صندوق محاسبه واز طریق سایت اختصاصی گزارش می شود.