برای انتخاب کلیدenter انتخاب کنید یا برای لغو ESC فشار دهید.

تاثیر طالبان در اقتصاد ایران چیست؟

همان طور که احتمالا مستحضر هستید، طالبان در حال پیش روی است و بازار دلار ایران نیز روند صعودی به خودش گرفته است! از آن جایی که بازارهای مالی دیگر در ایران معمولا با افزایش قیمت دلار، افزایش را تجربه می کنند و روند صعودی می گیرند، قصد داریم به این بپردازیم که این افزایش قیمت دلار که در حال حاضر در ایران در حال رخ دادن است و قدرت زیادی هم دارد، از کجا ناشی می شود. آیا تاثیر طالبان در اقتصاد ایران موجب افزایش قیمت دلار شده است؟ تاثیر طالبان در اقتصاد ایران شامل بازار بورس و سایر بازارهای مالی هم می شود؟ در این مطلب همراه کد بورسی بمانید تا همه ابعاد تاثیر طالبان در اقتصاد ایران را مورد بررسی قرار دهیم و حقایق را برای شما فاش کنیم.

تاثیر طالبان در اقتصاد ایران

اخیرا با ورود نیرو های طالبان به هرات بازار ارز این شهر به صورت کامل تعطیل شد و فعالان بازار در این خصوص می گویند که این موضوع معاملات ارز در بازار تهران را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد. در واقع با تصرف هرات و تعطیلی بازار ارز آن، عملا یکی از اصلی ترین کانال‌ های سیگنال دهی به بازار تهران در حال حاضر وجود ندارد و این طور به نظر می آید که این موضوع ظرف هفته های جاری اثر خود را بر بازار ارز تهران نمایان کند. آخرین رقم اعلام شده برای تجارت ایران با افغانستان رقمی نزدیک به ۳ میلیارد دلار است که با توجه به موضوعات پیش آمده، باید دید چقدر از آن محقق می شود.

حتما بخوانید : نقش بازار بورس در اقتصاد چیست؟


حال که افغانستان به عنوان یکی از ۵ شریک بزرگ تجاری ایران به دست طالبان افتاده است، پیش‌ بینی می‌ شود امسال دیگر خبری از این مقدار ارزآوری نباشد. مطابق با گزارش‌ ها طالبان در حال حاضر وارد کابل شده‌ اند و می توان این طور گفت که افغانستان به دست طالبان سقوط کرده است و حالا بعضی از مقامات دولت افغانستان عنوان کرده اند؛ آماده‌ اند که حکومت را بدون جنگ تحویل دهند. البته تبعات این ناامنی تنها شامل حال افغانستان نمی شود و ترکش‌ های آن به زودی به روابط مالی و درآمد ارزی ایران نیز اصابت خواهد کرد. در ادامه نقش و تاثیر طالبان را از ۳ بعد مختلف مورد بررسی قرار داده ایم؛ قیمت دلار، بازار بورس و کاهش درآمد ارزی و صادرات.

۱) نقش طالبان در افزایش قیمت دلار

سالیان زیادی است که معاملات بازار ارز در تهران با تاثیر از بازارهای منطقه‌ ای و حاشیه‌ ای انجام می شود. این بازار های منطقه ای و مرزی به خصوص با افزایش تحریم‌ ها علیه ایران نقش اساسی پیدا کرده اند و هر نوع نوسان در آن ها، بازار مبادلات ارز در تهران را با نوسان روبرو می کند. امروزه بازار های دبی، استانبول، سلیمانیه و هرات از جمله بازار های ارزی اثرگذار بر بازار تهران به حساب می آیند. این شهرها به صورت معمول از قدیم به واسطه تجار و صرافان ایرانی، محل تبادل ریال با سایر ارزهای خارجی بوده است.

البته باید گفت که تا پیش از تحریم حجم مبادلات آن ها زیاد نبود و از قیمت تعیین شده در بازار بین بانکی تاثیر می پذیرفتند، ولی در حال حاضر که تحریم هستیم، با فروپاشی بازار بین بانکی ارز و افزایش حجم مبادلات در این بازارهای محلی، آن ها را خود به راهبر قیمت ارز تبدیل کرده است. در حقیقت با افزایش تحریم های مالی بانک‌ ها امکان حضور وسیع در شبکه مالی جهان را از دست دادند و دیگر نمی توانستند به سادگی میان حساب های گوناگون در بانک های خارجی ارز انتقال دهند، بدین وسیله عملا کارسازی ارزی بانک ها مختل و بازار ارزی بین بانکی تضعیف شد، در نتیجه بازارهای منطقه ای بیش از پیش اهمیت یافته اند.

لذا در حال حاضر و با تصرف هرات، یکی از مراکز مهمی که در آن نرخ برابری ریال در برابر دلار مشخص می شد، تعطیل شده است و در این شرایط اکنون این سوال پیش می آید که تعطیلی بازار مبادلات ارزی هرات چه تاثیراتی بر قیمت دلار، بازار بورس و صادرات یا ارزآوری ایران خواهد گذاشت؟ این طور که عنوان شده است، از روز پنجشنبه که هرات به تصرف نیرو های طالبان در آمد، نرخ برابری ریال به دلار نیز دیگر در کانال‌های ارزی هرات به ندرت اعلام می شود و به نوعی علامت دهی این بازار به بازارهای ارز تهران و مشهد هم کاملا متوقف شده است.

البته هنوز معلوم نیست آثار تعطیلی بازار هرات بر بازار مبادلات ارزی در تهران چقدر خواهد بود و تا کجا ادامه خواهد داشت، اما با این وجود بعضی از افراد و کارشناسان بر این باورند که با تعطیلی بازار هرات سیگنال هایی که این بازار برای رشد قیمت به بازار تهران می داد هم متوقف خواهد شد و قیمت دلار در تهران با کاهش خواهد یافت، ولی بعضی دیگر عقیده دارند که تعطیلی این بازار به کاهش عرضه ارز و رشد قیمت منتهی خواهد شد که افزایش قیمت دلار را به همراه خواهد داشت. در گذشته برخی درگیری‌ ها در هرات، بین طالبان و نیروهای دولتی افغانستان زمینه ساز افزایش تقاضا برای دلار در شرق کشور شده بود و باید دید روند قیمتی دلار با توجه به این موضوعات به چه صورت خواهد بود.

چرا دلار از هرات به ایران می آید؟

طبق صحبت های فعالان، قیمت دلار در منطقه هرات افغانستان پایین تر از بازار مشهد است و همین موضوع باعث می شود که اسکناس آمریکایی از منطقه ارزان تر به بازار داخلی انتقال یابد. به علاوه کالاهای ایرانی بسیاری به افغانستان می رود و طبق صحبت های معامله گران، هزینه آن به صورت اسکناس نقدی گرفته می شود. بعضی معامله گران بر این باورند که پیش روی های طالبان می تواند باعث ایجاد مشکل در تجارت ایران با افغانستان شود و ارزآوری کشور با کاهش محسوسی مواجه شود.

حتما بخوانید : بخشی از دلایل کاهش قیمت دلار


اما با این وجود بعضی دیگر از معامله گران بر این باورند که حتی پیش روی های طالبان نیز تاثیر معناداری بر بازار ارز ایران ندارد. چرا که در شرایط حاضر سطح تقاضای اسکناس در بازار چندان زیاد نیست و به علت محدودیت های کرونایی تا حدی تمایل خرید نیز کاهش یافته است، از همین روی از نظر آن ها تغییرات سیاسی همسایه شرقی نمی تواند وضعیت بازار ارز را با نوسان و تغییر روبرو کند. همچنین سطح عرضه بازارساز معنادار است و به نظر می آید که تمایل چندانی ندارد تا اجازه رشد بیشتر را به قیمت دلار بدهد!

قیمت دلار بعد از سقوط افغانستان افزایش می یابد؟

با این همه، پیروزی طالبان در افغانستان به احتمال زیاد موجابت افزایش تقاضا و قیمت دلار را فراهم خواهد کرد. اخیرا طالبان هرات را هم تصرف کرد. حضور طالبان در آن جا به تعطیلی موقتی بازار ارز هرات منجر شده است و همین امر قیمت دلار در تهران را هم تحت تاثیر قرار داده است. از طرفی قیمت دلار هرات بر قیمت دلار بازار تهران هم اثر می‌ گذارد و اعتقاد کلی بر این است که یکی از دلایل افزایش قیمت دلار در روزهای گذشته پیشروی طالبان در افغانستان بوده است، به این خاطر که پیشروی طالبان در این کشور موجب شده بعضی از مردم این کشور دارایی خود را به دلار تبدیل کنند.

چه آن دسته از کسانی که قصد دارند از مرز افغانستان خارج شوند و به ایران بیایند، چه آنهایی که در شرایط نامطمئن اقتصادی و سیاسی این کشور سعی دارند ارزش دارایی خود را حفظ کنند، شامل خریداران دلار در حال حاضر می شوند. این عامل هم تقاضا و در نتیجه قیمت دلار را در افغانستان افزایش خواهد داد و می‌ تواند بر نرخ بازار ایران هم تاثیرات خود را بگذارد، به این خاطر که قیمت دلار هرات و تهران به یک دیگر بستگی دارند. البته همان طور که پیش تر هم گفتیم، بعضی متعقد هستند که چون قیمت دلار هرات به صورت معمول پایین‌ تر از بازار مشهد است، ارز از افغانستان به سمت ایران می‌ آید و اگر چنین باشد، افزایش تقاضا و افزایش قیمت دلار در هرات می‌ تواند قیمت ارز در مشهد و تهران را با افزایش روبرو کند.

ولی برخی دیگر اعتقاد دارند که دلار از هرات به تهران نمی‌ آید؛ بلکه از ایران به افغانستان می‌ رود و چنانچه چنین هم باشد، با توجه به افزایش تقاضای دلار در افغانستان، روند خروج ارز از ایران شدت خواهد گرفت و همین موضوع هم قیمت دلار را با نوسانات مثبت قیمتی مواجه خواهد کرد، به این خاطر که در داخل افغانستان هم از حدود ۱ ماه قبل با شروع خروج آمریکا از این کشور و احتمال سقوط دولت، تمایل به نگهداری دلار و ارز خارجی افزایش یافته است و اصولا یکی از علل صعودی شدن قیمت دلار و یورو در ایران طی یک ماه اخیر را می توان بی‌ ثباتی و افزایش حضور طالبان دانست.

۲) تاثیر طالبان در بازار سرمایه ایران

همان طور که تا به حال متوجه شده اید، در حال حاضر درباره تحولات قطعی ناشی از پیروزی طالبان نمی‌ توان نظر قطعی و کلی داد، ولی به نظر می‌ آید در بلند مدت در مبادی صادراتی ایران به افغانستان با مشکلاتی روبرو خواهیم بود و از همین روی، ارزآوری ایران با مشکل روبرو خواهد شد.


درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، سرمایه گذاری بر روی حق تقدم و یا فروش آن و …  بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید. 

دریافت کد بورسیسریع و رایگان


محصولات مهمی مثل محصولات پتروشیمی جامد، اوره و سیمان که به واسطه افغانستان از ایران صادر می‌ شوند امکان دارد به علت تحولات فعلی با مشکل مواجه شوند. افغانسان پس از عراق دومین کشوری است که ما محصولاتمان را از طریق آن صادر می‌ کنیم و تاخیر در مبادی صادراتی مطمئنا بر سهام شرکت‌ های بورسی مرتبط با این محصولات نیز اثراتی را خواهد گذاشت.

حتما بخوانید : تاثیر افزایش قیمت دلار بر بورس – اثر نوسانات بازار ارز در بازار بورس ایران


در روزهای اخیر و به علت روند امیدوار کننده بازار سهام خروج نقدینگی از سمت اشخاص حقیقی را شاهد نبودیم و خرید سهام در بازار با تقاضا روبرو شده است. رشد شاخص به افزایش قیمت‌ ها و در نهایت به ایجاد فروشندگان بالقوه در بازار به منظور دستیابی سودهای کوچک منتهی شده است و در چنین شرایطی سهامدار با کسب حاشیه سود کم تر به نوسان گیری در بازار بورس خواهد پرداخت.

مورد دیگری که در بازار اثر گذار خواهد بود، ابلاغیه دولت به بعضی از شرکت‌ های فولادی و سیمانی مبنی بر کنترل میزان مصرف این شرکت‌ ها بوده است که سیگنال‌ های منفی را روانه بازار بورس ایران کرده است.

۳) تاثیر طالبان در کاهش صادرات و افت درآمد ارزی

مورد دیگری که تاثیر طالبان در اقتصاد ایران گذاشته است، بی شک کاهش درآمد ارزی و همین طور کم شدن صادرات ایران است. این موارد تاثیر کوتاه‌ مدت و میانمدت حضور طالبان برای بازار ارز ایران است، ولی این حضور مطمئنا تاثیرات بلندمدت نیز به همراه خواهد داشت. تسخیر افغانستان به دست طالبان می‌ تواند روند مبادلات تجاری بین این دو کشور را تا حدود بسیار زیادی کاهش دهد. ماه گذشته با سقوط دو گمرک مرزی ایران و افغانستان به دست طالبان، تجارت ایران با این کشور در مرزهای دوغارون و ماهیرود متوقف شد. اتفاقی که ادامه آن می‌ تواند مبادلات تجاری و درآمد صادراتی ایران را کم کند. افغانستان در سالیان اخیر به صورت معمول یکی از ۵ کشور اصلی مقصد کالاهای صادراتی ایران بوده است.

جالب است بدانید که در سال اخیر از کل ۳۴ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی ایران بیش از ۳ میلیارد دلار سهم این کشور بوده است که بسیار زیاد است و منبع خوبی برای ایران و صادرات آن به حساب می آید. بنابراین کاهش صادرات ایران به این کشور به ویژه در شرایط فعلی که اخبار امیدبخشی از مذاکرات برجام به گوش نمی خورد، می‌ تواند ورود ارز به ایران را بیشتر از گذشته محدود کند و این موضوع نیز بر قیمت دلار اثرگذار باشد. با این حال برخی بر این باورند که این تاثیرات کوتاه‌ مدت خواهد بود، ولی همزمانی قدرت گرفتن طالبان در افغانستان با رویدادهای دیگر از جمله به نتیجه نرسیدن برجام در ایران، می‌ تواند به افزایش قیمت دلار در تهران دامن بزند.


نتیجه گیری و کلام پایانی

در پایان می توان گفت که حجم نقل و انتقال ارز ایران از خط هرات دقیقا مشخص نیست ولی فعالان بازار ارز در ایران بر این باور هستند که امکان دارد طالبان موجبات توقف این خط و افزایش بهای ارز در ایران را فراهم آورد. همچنین اعتقاد بر این است که در شرایط بی ثبات کنونی در کشور افغانستان، تمایل مردم آن برای نگهداری ارز بیشتر شده است و حتی امکان قاچاق ارز از ایران به افغانستان نیز دور از ذهن نیست! البته بعضی دیگر می گویند که نباید وزن زیادی برای خط انتقال ارز هرات در نظر گرفت.

با آن که طالبان قسمت عمده ای از شهرهای افغانستان را در حال حاضر در اختیار دارد، ولی قیمت دلار هرات تغییر چندانی را تجربه نکرده است! ولی سوال اصلی اینجا بود که آیا پیشروی طالبان در افغانستان موجبات افزایش قیمت دلار در ایران را فراهم کرده است؟ فعالان بازار ارز به این پرسش پاسخ های گوناگونی می دهند؛ عده ای می گویند دلار در بازار ایران بیشتر از هرچیزی از نتیجه مذاکرات وین تاثیر خواهد گرفت ولی برخی دیگر می گویند افزایش قیمت دلار در ایران تحت تاثیر پیش روی طالبان بوده است.

یکی از اعضای اتاق بازرگانی خراسان رضوی بر این باور است که امکان دارد ادامه بی ثباتی در افغانستان، روند تجارت ایران با این بازار بزرگ صادراتی را تحت تاثیر قرار دهد و ورود ارز به کشور را کاهش دهد و در نهایت کاملا غیرمستقیم بازار ارز در ایران را تحت تاثیر قرار دهد. بنا به ادعای طالبان آن ها در حال حاضر بیش از ۸۰ درصد خاک افغانستان را گرفته اند و دو گمرک از سه گمرک مرزی ایران و افغانستان در حال حاضر دست آن هاست و باید دید در آینده ای نزدیک، ایران چه موضعی در خصوص حضور طالبان در افغانستان به خودش خواهد گرفت و موضع طالبان برای همکاری های آتی با ایران به چه صورت خواهد بود ولی در حال حاضر همه چیز در هاله ای از ابهام قرار دارد.

بدون شک پیشروی طالبان در افغانستان می تواند روی مبادلات تجاری ایران و افغانستان را کاهش دهد. ماه گذشته با سقوط دو گمرک مرزی ایران و افغانستان به دست طالبان، تجارت ایران با این کشور در مرزهای دوغارون و ماهیرود متوقف شد. اتفاقی که تداوم آن می تواند مبادلات تجاری و درآمد صادراتی ایران را کاهش دهد. افغانستان در سال های اخیر معمولا یکی از پنج کشور اصلی مقصد کالاهای صادراتی ایران بوده است. در سال گذشته از کل ۳۴ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی ایران بیش از ۳ میلیارد دلار سهم افغانستان بوده است. کاهش صادرات ایران به افغانستان به خصوص در شرایط کنونی که اخبار امیدبخشی از مذاکرات برجام هم شنیده نمی شود، ورود ارز به ایران را محدودتر از گذشته می کند و این موضوع هم بر قیمت دلار اثر گذاشته است.

همان طور که در ابتدای مطلب قول دادیم، در این مطلب به تاثیر طالبان در اقتصاد ایران پرداختیم 

چنانچه می خواهید در مورد تاثیر تغییر قیمت نفت بر بورس و شرکت های پالایشی پتروشیمی اطلاعات به دست آورید، این مطلب را مطالعه کنید.

برای دوستانتان بفرستید: